Cynllun Strategol y Gymraeg Mewn Addysg

Yn ystod oes y Cynllun hwn, er mwyn diwallu dyhead Sir Gaerfyrddin a tharged Llywodraeth Cymru, byddwn yn newid natur ieithyddol nifer o ysgolion. Ein dyhead yw cyrraedd y targed o gynnydd o 14+% yn y nifer o ddysgwyr Blwyddyn 1 sy’n dilyn llwybr addysg cyfrwng Cymraeg. O safbwynt penderfynu pa ysgolion fydd yn ffurfiol newid eu darpariaeth a’u natur ieithyddol, byddwn yn ystyried ffactorau megis parodrwydd rhieni a’r gymuned i gefnogi’r newid, sicrhau fod gennym weithlu digonol gyda’r sgiliau angenrheidiol, bod corff llywodraethu’r ysgol yn gefnogol a bo’r pennaeth a’r arweinyddiaeth hŷn yn bleidiol ac yn barod i gynorthwyo i yrru’r esblygiad dan sylw yn ei flaen.

Er mwyn gwneud hynny bydd angen-

• Cynorthwyo ein hysgolion Trosiannol i symud i fod yn ysgolion cyfrwng Cymraeg.
• Cynorthwyo rhai o’n hysgolion dwy ffrwd i symud i fod yn ysgolion cyfrwng Cymraeg.
• Cynorthwyo rhai o’n hysgolion Cyfrwng Saesneg i fod yn ysgolion dwy ffrwd neu ddwy iaith.
• Cynorthwyo ein hysgolion uwchradd/arbennig i gynyddu’r ddarpariaeth cyfrwng Cymraeg gan ystyried dynodiad ieithyddol.

Sefyllfa Bresennol ysgolion cynradd

Targed erbyn diwedd y Cynllun

Newid Categori a darpariaeth ieithyddol 10 ysgol gynradd (drwy ymgynghoriad cyhoeddus) er mwyn sicrhau cynnydd o 300+ o ddysgwyr Blwyddyn 1 mewn addysg cyfrwng Cymraeg.

Er mwyn cefnogi’r ysgolion i gynyddu nifer y lleoedd cyfrwng Cymraeg sydd ar gael byddwn yn:

• Datblygu mwy o ddarpariaeth gofal plant/cyn-ysgol drwy gyfrwng y Gymraeg.
• Cefnogi ein hysgolion dwy ffrwd a throsiannol presennol i ddod yn ysgolion cyfrwng Cymraeg yn y tymor byr.
• Bydd Rhaglen Cymunedau Dysgu Cynaliadwy (Moderneiddio Ysgolion) y Cyngor Sir yn anelu at sicrhau cynnydd mewn lleoedd cyfrwng Cymraeg.
• Cefnogi ysgolion cyfrwng Saesneg i ddatblygu darpariaeth y Cyfnod Sylfaen Cymraeg.
• Ymestyn ystod oedran ysgolion penodol a chreu lle ar gyfer darpariaeth blynyddoedd cynnar cyfrwng Cymraeg.
• Monitro'r galw yn ein hardaloedd trefol yn barhaus ac yn hyrwyddo ac yn ehangu'r ddarpariaeth yn ôl y gofyn.
• Byddwn yn rhoi cymorth ac arweiniad i ysgolion drwy ein tîm Athrawon Datblygu'r Gymraeg ar sut i ymateb i ymholiadau gan rieni.
• Byddwn yn rhannu deunyddiau gyda rhieni/gofalwyr/gwarcheidwaid mewn perthynas â gwerth dwyieithrwydd er mwyn iddynt gael gwell dealltwriaeth a gallu gwneud penderfyniadau gwybodus ar bob cam trosiannol.
• Byddwn yn cynyddu'r pontio rhwng y grwpiau meithrin a'r Cyfnod Sylfaen cyfrwng Cymraeg.
• Byddwn yn sicrhau bod rhieni, drwy ein llyfryn ‘Gwybodaeth i Rieni’ yn gwybod pa ysgolion sy'n cynnig darpariaeth cyfrwng Cymraeg yn y Cyfnod Sylfaen a Chyfnodau Allweddol 2-5. Bydd y wybodaeth am natur ieithyddol pob ysgol, yn unol â dynodiadau ysgol newydd Llywodraeth Cymru Rhagfyr 2020, hefyd ar gael ar wefan y Cyngor Sir.
• Byddwn yn cyflwyno ceisiadau am arian grant gan Weinidogion Cymru o ran cyrraedd a disodli ein targedau penodol i gynyddu nifer y plant Blwyddyn 1 a addysgir drwy gyfrwng y Gymraeg yn ystod oes y cynllun yn bennaf ar gyfer hyfforddiant Iaith.

Yn ogystal a newid ffurfiol mewn darpariaeth a chategori, y disgwyl yw y bydd pob ysgol yn symud a datblygu o fewn i’w chategori yn unol â nodau yn eu Cynlluniau Datblygu Ysgol.

Datblygu ein Canolfannau Iaith

Nod prosiect datblygu Canolfannau Iaith Sir Gâr yw adeiladu ar brofiad blaenorol ac adborth cadarnhaol a gafwyd hyd yma yn y maes hwn o ddarparu gwasanaethau ac i gyd fynd â'r ddarpariaeth yn ardal San Clêr a Llandeilo bydd angen sicrhau ymarferoldeb y canolfannau iaith i alluogi addysg drochi i ddysgwyr ar draws y sir gyfan. Bydd gan y ganolfan iaith sawl diben gan gynnwys bod yn gymorth allweddol wrth ddatblygu addysgeg ar gyfer cyflwyno'r Gymraeg fel un continwwm.

Mae gan y prosiect 5 prif amcan:

1. Sicrhau bod pob disgybl sy'n hwyrddyfodiaid i Sir Gaerfyrddin yn dod yn ddwyieithog drwy ddarparu addysg drochi ar lefel gynradd ac uwchradd
2. Cynnig gloywi iaith i hwyrddyfodiaid a dysgwyr brodorol ar adegau pontio hanfodol megis diwedd y Cyfnod Sylfaen ac ar ryngwyneb Cyfnod Allweddol 2/3, a bod cyllid ar gael ar gyfer cludiant iddynt.
3. Cyflwyno rhaglenni ‘dal i fyny’ ar gyfer disgyblion ym Mlwyddyn 6/7 lle mae angen gwella sgiliau iaith er mwyn sicrhau pontio hwylus i addysg uwchradd cyfrwng Cymraeg.
4. Darparu datblygiad proffesiynol i wella sgiliau athrawon a chefnogi staff yr ysgol i'w galluogi i addysgu'n ddwyieithog yn yr ystafell ddosbarth a'r tu allan iddi. Hefyd, gwella sgiliau Cymraeg staff, yn enwedig y rhai ar daith continwwm iaith. Bydd hyn yn adeiladu ar brosiect peilot arloesol ardal Llanelli lle mae staff o ysgolion cynradd ac uwchradd cyfrwng Saesneg wedi cymryd rhan mewn dull deublyg o ymdrin â chymorth iaith Gymraeg.
5. Sicrhau profiadau cadarnhaol o ddysgu iaith i rieni a gwarcheidwaid i'w galluogi i gefnogi eu plant i ddysgu Cymraeg yn yr ysgol ac i helpu i atgyfnerthu eu dysgu gartref.

Bydd y strategaethau uchod yn ein galluogi i fod mewn sefyllfa lle bydd newid parhaus mewn meddylfryd ar draws y sir yn cael ei annog. Mae hyfforddiant yn hollbwysig a byddwn yn ymdrechu i weithio gyda phob asiantaeth allanol ac yn bennaf gyda Llywodraeth Cymru i sicrhau cyllid hirdymor.

Byddwn yn sicrhau bod gan rieni a gofalwyr ddealltwriaeth dda o addysg cyfrwng Cymraeg drwy gysylltiadau cyfathrebu da a rhannu gwybodaeth yn barhaus drwy wefannau ysgolion a chyfryngau cymdeithasol.

Ein nod yw integreiddio rhieni a gofalwyr i fywyd bob dydd yn yr ysgol drwy gynnig Cyrsiau dysgu iaith ochr yn ochr sy'n seiliedig ar ein gwasanaethau Cymraeg i'r Teulu lle mae rhieni a gofalwyr yn dysgu caneuon, rhigymau a geirfa a brawddegau ystafell ddosbarth o ddydd i ddydd yn ogystal â chwrs Cymraeg yn y Cartref. Y nod yma yw bod rhieni/gofalwyr yn cychwyn sgyrsiau syml yn y cartref yn ogystal â gallu canu gyda'u plant. Anogir rhieni hefyd i gynnal eu dysgu drwy ymuno â chyrsiau prif ffrwd Cymraeg i Oedolion.

Bydd hyn, ar y cyd â'r polisi dynodi ysgolion newydd, yn ein galluogi i gyflymu'r ddarpariaeth cyfrwng Cymraeg yn Sir Gaerfyrddin. Bydd egwyddorion trochi o fewn holl leoliadau'r Cyfnod Sylfaen yn gwneud y daith iaith yn llawer mwy ymarferol.

Rydym eisoes yn gweithio gydag ysgolion ac yn mynd drwy'r broses ymgynghori er mwyn dechrau taith trochi iaith ym mhob ysgol waeth beth fo’u chategori neu ei dynodiad.

Niferoedd a % y plant 5 oed sy'n derbyn eu haddysg drwy gyfrwng y Gymraeg