Cynllun Rheoli Llifogydd yn Naturiol
Cynllun Rheoli Llifogydd yn Naturiol
Mae'r cynllun arloesol Rheoli Llifogydd yn Naturiol hwn yn Rhydaman yn gynllun lliniaru llifogydd sy'n seiliedig ar natur sy'n darparu lefel uwch o amddiffyniad rhag llifogydd ar gyfer mwy nag 20 eiddo o amgylch Stryd Marged.
Materion Llifogydd Blaenorol
Mae'r prif risg o lifogydd yn yr ardal yn deillio o lifoedd afonol a dŵr wyneb sy'n ormod i gapasiti'r cwrs dŵr, gan effeithio ar asedau allweddol fel Ysgol Gyfun Dyffryn Aman, Eglwys Gatholig Rhydaman, a Neuadd y Dref ar Heol Iscennen.
Mae'r cwrs dŵr ei hun yn rhedeg o'r bryniau uchaf ger cymer afon Aman ac afon Llwchwr, i lawr i Rydaman drefol ar hyd Stryd Marged, lle mae'r cwrs dŵr yn cael ei sianelu mewn sawl lleoliad. Mae hyn yn cynyddu'r risg o lifogydd ymhellach trwy'r potensial i rwystrau neu gwympiadau ddigwydd.
Felly, roedd angen mesurau lliniaru llifogydd i amddiffyn y gymuned leol rhag risg llifogydd ychwanegol, yn enwedig o dan amodau newid hinsawdd yn y dyfodol.
Y Cynllun Lliniaru Llifogydd – Rheoli Llifogydd yn Naturiol
Mae egwyddor Rheoli Llifogydd yn Naturiol yn cynnwys gweithio gyda phrosesau naturiol i leihau'r risg o lifogydd ac erydu arfordirol, drwy amddiffyn, adfer a dynwared yr amgylchedd naturiol a'r prosesau.
- Amddiffyn – cadw'r nodweddion naturiol presennol ar gyfer cyrsiau dŵr a thirwedd
- Adfer – gosod nodweddion newydd ac adfer nodweddion i hyrwyddo prosesau hydrolegol naturiol – rheoli tir, lleihau'r potensial o ddŵr ffo a lliniaru llifoedd llifogydd
- Dynwared – ychwanegu nodweddion Rheoli Llifogydd yn Naturiol i ddynwared nodweddion a phrosesau naturiol
Dechreuodd y gwaith o ddylunio'r 13 argae sy'n gollwng a 5 ardal storio llifogydd ym mis Chwefror 2021 a chwblhawyd y gwaith adeiladu yn ystod gwanwyn 2024. Mae nodweddion Rheoli Llifogydd yn Naturiol yn defnyddio topograffi presennol a deunyddiau lleol i leihau llifoedd afonol, ac yn lliniaru dŵr llifogydd drwy'r cwrs dŵr, gan ddarparu atebion naturiol i gyflawni manteision lluosog i'r gymuned leol.
Mae monitro parhaus yn cynnwys telemetreg i fonitro lefelau dŵr a storio a ddarperir, arolygon bioamrywiaeth o fywyd gwyllt lleol, ac archwilio gweledol a chofnodi lluniau o'r elfennau Rheoli Llifogydd yn Naturiol.
Cynllun Rheoli Llifogydd yn Naturiol
Mae'r cynllun arloesol Rheoli Llifogydd yn Naturiol hwn yn Rhydaman yn gynllun lliniaru llifogydd sy'n seiliedig ar natur sy'n darparu lefel uwch o amddiffyniad rhag llifogydd ar gyfer mwy nag 20 eiddo o amgylch Stryd Marged.
Materion Llifogydd Blaenorol
Mae'r prif risg o lifogydd yn yr ardal yn deillio o lifoedd afonol a dŵr wyneb sy'n ormod i gapasiti'r cwrs dŵr, gan effeithio ar asedau allweddol fel Ysgol Gyfun Dyffryn Aman, Eglwys Gatholig Rhydaman, a Neuadd y Dref ar Heol Iscennen.
Mae'r cwrs dŵr ei hun yn rhedeg o'r bryniau uchaf ger cymer afon Aman ac afon Llwchwr, i lawr i Rydaman drefol ar hyd Stryd Marged, lle mae'r cwrs dŵr yn cael ei sianelu mewn sawl lleoliad. Mae hyn yn cynyddu'r risg o lifogydd ymhellach trwy'r potensial i rwystrau neu gwympiadau ddigwydd.
Felly, roedd angen mesurau lliniaru llifogydd i amddiffyn y gymuned leol rhag risg llifogydd ychwanegol, yn enwedig o dan amodau newid hinsawdd yn y dyfodol.
Y Cynllun Lliniaru Llifogydd – Rheoli Llifogydd yn Naturiol
Mae egwyddor Rheoli Llifogydd yn Naturiol yn cynnwys gweithio gyda phrosesau naturiol i leihau'r risg o lifogydd ac erydu arfordirol, drwy amddiffyn, adfer a dynwared yr amgylchedd naturiol a'r prosesau.
- Amddiffyn – cadw'r nodweddion naturiol presennol ar gyfer cyrsiau dŵr a thirwedd
- Adfer – gosod nodweddion newydd ac adfer nodweddion i hyrwyddo prosesau hydrolegol naturiol – rheoli tir, lleihau'r potensial o ddŵr ffo a lliniaru llifoedd llifogydd
- Dynwared – ychwanegu nodweddion Rheoli Llifogydd yn Naturiol i ddynwared nodweddion a phrosesau naturiol
Dechreuodd y gwaith o ddylunio'r 13 argae sy'n gollwng a 5 ardal storio llifogydd ym mis Chwefror 2021 a chwblhawyd y gwaith adeiladu yn ystod gwanwyn 2024. Mae nodweddion Rheoli Llifogydd yn Naturiol yn defnyddio topograffi presennol a deunyddiau lleol i leihau llifoedd afonol, ac yn lliniaru dŵr llifogydd drwy'r cwrs dŵr, gan ddarparu atebion naturiol i gyflawni manteision lluosog i'r gymuned leol.
Mae monitro parhaus yn cynnwys telemetreg i fonitro lefelau dŵr a storio a ddarperir, arolygon bioamrywiaeth o fywyd gwyllt lleol, ac archwilio gweledol a chofnodi lluniau o'r elfennau Rheoli Llifogydd yn Naturiol.
Mantais
Mae'r cynllun hwn yn darparu lefel uwch o amddiffyniad rhag y perygl o lifogydd ar gyfer mwy nag 20 eiddo i lawr yr afon o'r prosiect, drwy leihau lefelau a llifoedd llifogydd brig, lleihau dŵr llifogydd, a lleihau erydiad ar hyd y cwrs dŵr. Mae'r holl elfennau hyn yn gweithio i leihau'r perygl hirdymor o lifogydd o fewn cymuned risg uchel, wrth adeiladu gwytnwch yn y gymuned a'r ecosystem yn erbyn newid hinsawdd.
Er ei fod yn gweithredu'n bennaf i leihau'r perygl o lifogydd o fewn y dalgylch, mae'r cynllun hefyd yn creu cynefinoedd ar gyfer bioamrywiaeth leol, gan gefnogi bywyd gwyllt gwarchodedig yn ardal Rhydaman, yn ogystal â darparu manteision addysgol i ddysgwyr yn yr ysgol leol sydd wedi bod yn rhan o'r gwaith o fonitro'r cynllun yn barhaus.
Ariannu
Costiodd y gwaith dylunio ac adeiladu gyfanswm o £150,000, a ariannwyd yn llawn gan Raglen Beilot Rheoli Llifogydd yn Naturiol Llywodraeth Cymru. Mae hyn yn rhan o strategaeth Rheoli Llifogydd yn Naturiol ehangach i liniaru llifogydd gan ddefnyddio atebion seiliedig ar natur, er mwyn hyrwyddo cynnydd net ym maes bioamrywiaeth ac adeiladu gwytnwch yn erbyn newid hinsawdd.
Lluniau o'r prosiect
Mantais
Mae'r cynllun hwn yn darparu lefel uwch o amddiffyniad rhag y perygl o lifogydd ar gyfer mwy nag 20 eiddo i lawr yr afon o'r prosiect, drwy leihau lefelau a llifoedd llifogydd brig, lleihau dŵr llifogydd, a lleihau erydiad ar hyd y cwrs dŵr. Mae'r holl elfennau hyn yn gweithio i leihau'r perygl hirdymor o lifogydd o fewn cymuned risg uchel, wrth adeiladu gwytnwch yn y gymuned a'r ecosystem yn erbyn newid hinsawdd.
Er ei fod yn gweithredu'n bennaf i leihau'r perygl o lifogydd o fewn y dalgylch, mae'r cynllun hefyd yn creu cynefinoedd ar gyfer bioamrywiaeth leol, gan gefnogi bywyd gwyllt gwarchodedig yn ardal Rhydaman, yn ogystal â darparu manteision addysgol i ddysgwyr yn yr ysgol leol sydd wedi bod yn rhan o'r gwaith o fonitro'r cynllun yn barhaus.
Ariannu
Costiodd y gwaith dylunio ac adeiladu gyfanswm o £150,000, a ariannwyd yn llawn gan Raglen Beilot Rheoli Llifogydd yn Naturiol Llywodraeth Cymru. Mae hyn yn rhan o strategaeth Rheoli Llifogydd yn Naturiol ehangach i liniaru llifogydd gan ddefnyddio atebion seiliedig ar natur, er mwyn hyrwyddo cynnydd net ym maes bioamrywiaeth ac adeiladu gwytnwch yn erbyn newid hinsawdd.
