Strategaeth Moderneiddio Addysg

Atodiad 2 - Rhagdybiaeth yn erbyn cau ysgolion gwledig

Yng Nghymru, mae'r rhagdybiaeth yn erbyn cau ysgolion gwledig yn golygu bod yn rhaid i Awdurdodau Lleol ystyried opsiynau eraill cyn llunio cynnig i gau ysgol wledig.

Mae Cabinet Cyngor Sir Caerfyrddin yn parhau i fod yn gwbl gefnogol i wneud popeth yn ei allu i adeiladu cydnerthedd a chynaliadwyedd ei ysgolion gwledig yn y dyfodol, ac yn gweithio yn unol â chyfres Llywodraeth Cymru o weithdrefnau a gofynion yn y Cod Trefniadaeth Ysgolion, sy’n gweithio ar sail tybiaeth yn erbyn cau.

Fel rhan o'i weledigaeth i hyrwyddo'r Gymraeg a chynnal cymunedau gwledig mae gan y Cabinet agwedd gadarnhaol tuag at gynnal ysgolion gwledig os ydynt yn gynaliadwy o ran arweinyddiaeth sefydlog, yn darparu safonau addysg uchel o fewn amgylchedd diogel ac addas ac yn gweithredu o fewn eu cyllidebau dirprwyedig. Fodd bynnag, bydd y Cabinet yn ystyried dyfodol unrhyw ysgol os nad yw'n gynaliadwy.

Mae Cod Trefniadaeth Ysgolion 2018 "yn nodi trefniadau arbennig ar gyfer ysgolion gwledig gan sefydlu rhagdybiaeth drefniadol yn erbyn eu cau. Mae hyn yn ei gwneud yn ofynnol i gynigwyr ddilyn cyfres fanylach o weithdrefnau a gofynion wrth lunio cynnig i gau ysgol wledig, ac wrth ymgynghori ar benderfyniad ynghylch a ddylid gweithredu cynnig i gau ysgol wledig. Nid yw hyn yn golygu na fydd ysgol wledig byth yn cau ond mae'n rhaid i'r achos dros ei chau fod yn gryf a bod pob opsiwn ymarferol arall wedi'i ystyried yn gydwybodol gan y cynigydd, gan gynnwys ffedereiddio”

Mae'r Cod yn nodi fod "yn rhaid i'r cynigydd nodi unrhyw opsiynau rhesymol eraill a allai ddatrys y broblem a nodwyd fel y rheswm dros y cynnig. Mae'n bwysig sicrhau bod pob opsiwn rhesymol arall a nodwyd yn cael ei ystyried cyn i'r cynigydd benderfynu mynd ati i ymgynghori ar gau ysgol."

Mae Cyngor Sir Caerfyrddin yn parhau i ymrwymo i gynnwys Cam 0 yn y siartiau llif (gweler atodiad 1 a 3), fel bod Cam 0 yn cael ei ystyried ar gyfer pob ysgol sy'n ddarostyngedig i strategaeth y Rhaglen Moderneiddio Addysg. Mae hyn yn golygu y bydd pob ysgol yn destun i gyfres fanwl o ystyriaethau cyn llunio cynnig.

Gall gwella cynaliadwyedd ysgol wledig gynnwys strategaethau amrywiol sy'n canolbwyntio ar sefydlogrwydd ariannol, ymgysylltu â'r gymuned, arferion amgylcheddol ac arloesedd addysgol. Rhestrir isod nifer o opsiynau y gallai'r Awdurdod Lleol neu'r ysgol eu datblygu er mwyn mynd i'r afael ag unrhyw faterion, cyn ystyried cau ysgol.

Modelau Cydweithio - Ffedereiddio/Uno Ysgolion Eraill (Ffurfiol neu anffurfiol)

• Cydweithio gwirfoddol rhwng ysgolion at ddibenion penodol neu am gyfnod penodol o amser. Mae pob ysgol yn cadw ei Chorff Llywodraethu.
  
  • Rhannu Adnoddau: Gall ysgolion rannu adnoddau, cyfleusterau ac offer, gan arwain at arbedion cost.
  • Gwell Cwricwlwm: Mae cynigion pwnc ehangach a gweithgareddau
    allgyrsiol yn bosibl.
  • Effeithlonrwydd Cost: Yn lleihau costau gweinyddol a gweithredol drwy uno ysgolion.
  • Gwell Datblygiad Proffesiynol: Mae athrawon yn elwa ar gyfleoedd datblygu proffesiynol a rennir ac arferion gorau.
  • Sefydlogrwydd Cymunedol: Yn cadw'r ysgol yn weithredol, gan gynnal ei rôl yn y gymuned.
• Ymchwilio i wahanol fodelau o Ffederasiwn Ffurfiol e.e.
  • Ffederasiwn ffurfiol rhwng nifer penodol o ysgolion sy'n creu un corff llywodraethu i resymoli'r defnydd o adnoddau dynol ac addysgol.
  • Ffederasiwn Ffurfiol sy'n cynnwys un ysgol ganolog a nifer penodol ysgolion llai gydag un corff llywodraethu.
  • Ffederasiwn Ffurfiol rhwng ysgol uwchradd a nifer benodol o'r ysgolion cynradd sy'n ei bwydo, o dan un corff llywodraethu.
  • Ysgol aml-safle - efallai y bydd amgylchiadau lle mae'n fwy priodol cau nifer o ysgolion cyfagos a'u hail-agor fel un ysgol ar nifer o safleoedd.

Gweithredu Modelau Arweinyddiaeth a Rennir

Arweinyddiaeth: Darparu arweinyddiaeth ar draws nifer o ysgolion.
Rheoli: Symleiddio swyddogaethau gweinyddol, lleihau costau.
Diwylliant cydweithredol: Mae'n meithrin diwylliant cydweithredol ymhlith ysgolion, gan fod o fudd i ddisgyblion a staff.

Gwell defnydd o dechnoleg

Dysgu o bell: Yn hwyluso dysgu o bell a dysgu cyfunol, gan ehangu cyfleoedd addysgol.
Adnoddau Effeithlon: Lleihau'r angen am adnoddau ffisegol a lle.
Mynediad i Athrawon Arbenigol: Darparu mynediad i athrawon arbenigol nad ydynt efallai ar gael yn lleol.

Mwy o ddefnydd o'r Adeilad Ysgol

Addysg y Blynyddoedd Cynnar/Gofal Plant: Gwahodd Cylch Meithrin / darparwr preifat i ddarparu gofal cofleidiol (yn amodol ar le)
Mwy o refeniw: Gall rhentu gofod gynhyrchu incwm ychwanegol i'r ysgol.
Ymgysylltu Cymunedol: Mae'n cryfhau rôl yr ysgol fel canolfan gymunedol a defnyddio'r ysgol fel lleoliad ar gyfer gwasanaethau cymunedol fel llyfrgell, gofal dydd, clinig iechyd, neu Ganolfan Addysg Gymunedol.
Effeithlonrwydd Ynni: Rhoi mesurau arbed ynni ar waith fel goleuadau LED, paneli solar, a gwell inswleiddio.

Cynyddu Cynnwys y Gymuned

Cymdeithas Rhieni ac Athrawon (CRhA): Cryfhau'r CRhA i gynnwys rhieni wrth wneud penderfyniadau ac ymdrechion codi arian.
Cymorth Gwirfoddolwyr: Mae'n ymgysylltu gwirfoddolwyr cymunedol i gefnogi gweithgareddau a rhaglenni ysgol.

Archwilio cyfleoedd grant a chyfleoedd ariannu

Cymorth Ariannol: Sicrhau cyllid ychwanegol i gefnogi gweithrediadau a rhaglenni ysgolion.
Arloesedd: Annog rhaglenni a mentrau arloesol a ariennir gan grantiau.
Cynaliadwyedd: Yn helpu i gynnal sefydlogrwydd ariannol a chynaliadwyedd.

Drwy ystyried y strategaethau hyn, gallai ysgol wledig yn Sir Gaerfyrddin wella ei chynaliadwyedd, gan sicrhau ei bod yn parhau i ddarparu cyfleoedd addysgol gwerthfawr i'w disgyblion.

Er bod yr Awdurdod Lleol wedi ymrwymo i ystyried hyfywedd yr opsiynau uchod cyn ystyried cynnig i gau ysgol, nid yw hyn yn golygu na fydd yn bwrw ymlaen â chynigion i gau ysgol unigol os bernir mai dyna'r opsiwn mwyaf priodol yn seiliedig ar yr heriau sy'n wynebu lleoliadau unigol.