Rhywogaethau Blaenoriaeth yn Sir Gaerfyrddin
Diweddarwyd y dudalen ar: 30/08/2024
Cyhoeddodd Llywodraeth Cymru restr o rywogaethau yng Nghymru y maen nhw’n eu hystyried yn arwyddocaol iawn ar gyfer cynnal a chyfoethogi bioamrywiaeth y wlad. Mae gan Lywodraeth Cymru a chyrff cyhoeddus eraill ddyletswydd i gymryd pob cam rhesymol i ofalu am a chyfoethogi’r rhywogaethau hyn [Deddf Amgylchedd (Cymru) 2016].
Yn Sir Gaerfyrddin mae gennym lawer o’r rhywogaethau blaenoriaeth hyn – mae rhai’n gyffredin ac eraill yn fwy prin. Mae ein rhywogaethau brodorol wedi dylanwadu ar hunaniaeth ddiwylliannol Sir Gaerfyrddin. Mae anifeiliaid a phlanhigion wedi dylanwadu ar enwau llawer o ffermydd, tai a strydoedd yn y sir. Mae rhai’n gyffredin o hyd (eithin), mae rhai’n brin erbyn hyn (ysgyfarnogod) ac mae’r blaidd a’r baedd gwyllt wedi hen ddiflannu o’n cefn gwlad.
Mae nifer o fudiadau yn gweithio yn y sir i ofalu am a chyfoethogi’r cynefinoedd hyn. Os yw’r rhywogaethau hyn yn mynd i ffynnu, mae’n rhaid i fudiadau ac unigolion weithio gyda’i gilydd mewn partneriaeth - gan gynnwys tir berchnogion, asiantaethau llywodraeth, grwpiau cadwraeth bywyd gwyllt, awdurdodau lleol a diwydiant. Yn ogystal â rhoi sylw i ofynion rheoli penodol ar gyfer y rhywogaethau hyn, mae angen inni:
- cynyddu ymwybyddiaeth o'r rhywogaethau hyn a'r materion sy'n effeithio arnynt.
- clustnodi safleoedd newydd ar gyfer cynnal arolygon yn y sir.
- hybu diddordeb gwirfoddolwyr mewn cofnodi rhywogaethau.
- defnyddio rhywogaethau allweddol yn ganolbwynt ar gyfer ymwneud â'r cyhoedd/ysgolion.
Rhywogaethau Ymledol Heb Fod yn Rhai Brodorol (INNS) yw planhigion, anifeiliaid a micro-organebau a gyflwynwyd i rannau o’r byd lle na fyddent i’w gweld yn naturiol. Mae ganddynt y gallu i ymledu, gan greu difrod i’r amgylchedd, yr economi, ein hiechyd a’n ffordd o fyw. INNS yw’r ail fygythiad mwyaf i fioamrywiaeth ar ôl colli a darnio cynefinoedd. Amcangyfrifwyd fod INNS yn costio o leiaf £1.8 biliwn i economi’r DU bob blwyddyn. Yn Sir Gaerfyrddin mae Clymog Japan, Jac y Neidiwr a minc oll wedi cael effeithiau o bwys ar gynefinoedd a rhywogaethau gwarchodedig yma.
Hoffech chi wybod mwy? Lawrlwythwch wybodaeth fanylach am ein rhywogaethau â blaenoriaeth yn Sir Gaerfyrddin.
- Rhywogaethau Sy’N Cael Blaenoriaeth Yn Sir Gar Adar 2024 (1MB, pdf)
- Rhywogaethau Sy’N Cael Blaenoriaeth Yn Sir Gar Amffibiaid Ac Ymlusgiaid 2024 (301KB, pdf)
- Rhywogaethau Sy’N Cael Blaenoriaeth Yn Sir Gar Anifeiliad Di Aswrn Cefn 2024 (610KB, pdf)
- Rhywogaethau Sy’N Cael Blaenoriaeth Yn Sir Gar Cacwn 2024 (352KB, pdf)
- Rhywogaethau Sy’N Cael Blaenoriaeth Yn Sir Gar Cennau 2024 (894KB, pdf)
- Rhywogaethau Sy’N Cael Blaenoriaeth Yn Sir Gar Ffyngau 2024 (517KB, pdf)
- Rhywogaethau Sy’N Cael Blaenoriaeth Yn Sir Gar GLÖYNNOD BYW A GWYFYNOD 2024 (486KB, pdf)
- Rhywogaethau Sy’N Cael Blaenoriaeth Yn Sir Gar Mamaliaid 2024 (767KB, pdf)
- Rhywogaethau Sy’N Cael Blaenoriaeth Yn Sir Gar Mwsoglau A Llysiau'r Afu 2024 (891KB, pdf)
- Rhywogaethau Sy’N Cael Blaenoriaeth Yn Sir Gar Pyscod 2024 (266KB, pdf)
- Rhywogaethau Sy’N Cael Blaenoriaeth Yn Sir Gar Planhigion 2024 (1MB, pdf)