Swyddfa'r Crwner

Swyddogion barnwrol annibynnol yng Nghymru a Lloegr yw'r Crwneriaid ac mae'n rhaid iddynt ddilyn y deddfau sy'n ymwneud â Chrwneriaid a chwestau. Mae gan bob Crwner ddirprwy a rhaid i’r naill neu’r llall fod ar gael bob amser i ymdrin â materion sy'n ymwneud â chwestau ac archwiliadau post mortem.

Mark Layton yw Crwner Sir Gaerfyrddin a Sir Benfro. Pan nad yw ef ar gael, gwneir ei waith gan Gareth Lewis, y Dirprwy Grwner – mae'r ddau'n gyfreithwyr profiadol. Mae eu swyddfeydd yn Neuadd y Dref, Hamilton Terrace, Aberdaugleddau, SA73 3JW. Mae'r swyddfa ar agor rhwng 9:30am ac 1:00pm, o ddydd Llun i ddydd Gwener.

Y rhifau ffôn/ffacs yw 01646 698129 a 01646 690607. Y cyfeiriad e-bost yw hmcpembs1@btconnect.com. Y tu allan i'r oriau swyddfa gellir cysylltu drwy'r gorsafoedd heddlu.

Mae'r Crwneriaid yn ymholi i'r marwolaethau a gyflwynir i'w sylw, yr ymddangosir eu bod yn farwolaethau treisgar, annaturiol neu fod achos y farwolaeth yn anhysbys neu’n sydyn. Bydd y Crwner yn ceisio canfod y rheswm meddygol dros y farwolaeth; os bydd achos y farwolaeth yn dal yn ansicr ar ôl y post mortem, bydd cwest yn cael ei gynnal.

Ni chaiff yr holl farwolaethau eu hadrodd i'r crwner yn y rhan fwyaf o achosion, gan amlaf gall Meddyg Teulu neu feddyg mewn ysbyty dystio i achos meddygol y farwolaeth a gall y farwolaeth gael ei chofrestru gan y Cofrestrydd Genedigaethau a Marwolaethau yn y modd arferol. Er hynny, rhaid i Gofrestryddion hysbysu'r Crwner am farwolaethau sy'n digwydd dan rai amgylchiadau penodol. Er enghraifft:os na all meddyg roi tystysgrif briodol ynghylch achos y farwolaeth; os digwyddodd y farwolaeth yn ystod llawdriniaeth; os afiechyd diwydiannol oedd i gyfrif am y farwolaeth; os oedd y farwolaeth yn annaturiol neu wedi digwydd o ganlyniad i drais, neu wedi digwydd dan amgylchiadau amheus eraill.

Ymholiad yw'r cwest i bwy sydd wedi marw ac i sut, pryd a ble y bu farw. Nid yw cwest yn dreial; rhaid i'r Crwner beidio â beio neb am y farwolaeth. Gan amlaf caiff cwest ei agor yn bennaf i gofnodi bod marwolaeth wedi digwydd ac i gadarnhau pwy yw'r ymadawedig. Yna caiff y cwest ei ohirio hyd nes y bydd ymholiadau'r heddlu ac ymchwiliadau'r Crwner wedi'u cwblhau. Yna gellir ailagor y cwest llawn.

Pan fydd ymchwiliadau'r Crwner wedi'u cwblhau, pennir dyddiad y cwest sydd i'w ailagor a rhoddir gwybod i'r rhai sydd â hawl cael gwybod, os oes gan y Crwner eu manylion. Mae cwestau'n agored i'r cyhoedd ac fel rheol bydd newyddiadurwyr yn bresennol.