Strategaeth Ddraft y Rhaglen Moderneiddio Addysg
Trosolwg o'r Rhaglen
Nod y Rhaglen Moderneiddio Addysg (RhMA) yw cyflawni dyheadau'r Awdurdod Lleol o ran moderneiddio ac ad-drefnu ysgolion. Ers ei sefydlu yn 2004, mae'r RhMA wedi cael cydnabyddiaeth eang am ei gweledigaeth strategol, ei chynlluniau trawsffurfiol a'i hanes clodwiw o ran llwyddo i gyflawni. Dangosir cyflawniadau'r Rhaglen Moderneiddio Addysg yn y Daith Drawsnewid sydd wedi'i hatodi yn Atodiad 3. Diben y ddogfen hon yw amlinellu'r strategaeth, yr amcanion a'r egwyddorion a bennwyd i lywio darpariaeth y RhMA yn y dyfodol.
Ym mis Mawrth 2010, lansiodd Llywodraeth Cynulliad Cymru y Rhaglen Ysgolion ar gyfer yr 21ain Ganrif, sef rhaglen fuddsoddi hirdymor sy'n galluogi awdurdodau lleol Cymru i ddarparu amgylcheddau dysgu sy'n addas ar gyfer addysgu a dysgu yn yr 21ain Ganrif. Dechreuodd cam cyntaf y buddsoddiad (Band A) yn 2014 gan fuddsoddi £1.4 biliwn dros y cyfnod o bum mlynedd a ddaeth i ben yn 2018/19.
Dechreuodd paratoadau Sir Gaerfyrddin ar gyfer y Rhaglen genedlaethol ar gyfer Ysgolion yr 21ain Ganrif yn 2010 yn dilyn gwahoddiad gan Lywodraeth Cymru i awdurdodau lleol gyflwyno Rhaglen Amlinellol Strategol ar gyfer moderneiddio eu holl ystad ysgolion, a'u gosod o fewn pedwar band o ran buddsoddi (A-D), yn nhrefn blaenoriaeth yn ôl yr angen mwyaf dybryd.
Yn 2010 cwblhawyd adolygiad mawr o'r Rhaglen Moderneiddio Addysg fel rhan o'r broses o ddatblygu cyflwyniad y Cyngor Sir a Rhaglen Amlinellol Strategol yr Awdurdod a nododd yr opsiwn a ffefrir ar gyfer cyflwyno'r rhaglen ar sail ardal leol.
Drwy'r broses gyflwyno gychwynnol, cymeradwywyd Rhaglen Band A Sir Gaerfyrddin â gwerth o £86.7 miliwn (cyllidwyd 50% drwy grant gan Lywodraeth Cymru a 50% o adnoddau'r Cyngor ei hun). Dechreuodd Band A Sir Gaerfyrddin yn 2014/15 yn dilyn cymeradwyo prosiectau Band A fel rhan o'r diweddariad ynghylch y Rhaglen Moderneiddio Addysg yn 2013.
Diweddarwyd Band A yn 2016 yn dilyn ailasesiad yn unol â meini prawf buddsoddi y RhMA a gymeradwywyd ac ymarferoldeb cyflawni.
Nid yw tri o'r prosiectau Band A (sef Dewi Sant, Talacharn a Rhyd-y-gors) wedi'u cwblhau o ganlyniad i heriau megis gwrthwynebiad gan y cyhoedd i'r safleoedd a ffefrir neu brosesau statudol cymhleth.
Ym mis Mai 2017 cadarnhaodd Llywodraeth Cymru ei bwriad i symud ymlaen â Band B y Rhaglen Ysgolion a Cholegau ar gyfer yr 21ain Ganrif. Dechreuodd Band B ym mis Ebrill 2019 a chafodd ei ehangu i gynnwys colegau addysg bellach ac felly cafodd ei ailenwi'n Rhaglen Ysgolion a Cholegau ar gyfer yr 21ain Ganrif. Roedd disgwyl i'r Rhaglen hon weld buddsoddiad pellach o £2.3 biliwn mewn seilwaith ysgolion a cholegau ac roedd disgwyl iddi barhau tan 2024/2026.
Ym mis Rhagfyr 2017, cymeradwywyd Band B Sir Gaerfyrddin â gwerth o £129.5 miliwn. Cyfradd ymyrryd Band B yw grant o 65% ar gyfer prif ffrwd a grant o 75% ar gyfer Ysgolion Arbennig ac Unedau Cyfeirio Disgyblion. Dechreuodd Band B ym mis Ebrill 2019.
Mae sawl ffactor wedi effeithio ar gyflymder datblygu cynlluniau Band B e.e. maint a chymhlethdod prosiectau gan gynnwys gweithdrefnau statudol gofynnol, pandemig Covid-19 a phenderfyniadau democrataidd. Hefyd mae heriau digynsail wedi effeithio ar gynnydd cynlluniau o ran cynnydd sylweddol yng nghostau'r sector adeiladu yn sgil dod allan o'r pandemig ac effeithiau chwyddiant cynyddol ar gyllidebau, yn enwedig yng nghyswllt prosiectau cyfalaf, materion yn ymwneud â'r gadwyn gyflenwi a chynnydd mewn costau deunyddiau. Mae gan y ffactorau hyn oblygiadau sylweddol o ran cynlluniau'r Rhaglen Moderneiddio Addysg sy'n cael eu datblygu ar hyn o bryd.
Y Cefndir
Cymeradwywyd RhMA Sir Gaerfyrddin gan y Cyngor Sir ym mis Tachwedd 2004 fel ein cynllun buddsoddi a rhesymoli strategol i drawsnewid darpariaeth ysgolion ledled Sir Gaerfyrddin. Y nod yw trawsnewid y rhwydwaith o ysgolion meithrin, cynradd ac uwchradd yn adnodd strategol a gweithredol effeithiol sy'n bodloni'r angen heddiw a'r angen yn y dyfodol am addysg sy'n canolbwyntio ar yr ysgol a'r gymuned.
Cyflawnir hyn (ar y cyd â Rhaglen Cymunedau Dysgu Cynaliadwy Llywodraeth Cymru) drwy ddatblygu a gwella adeiladau, seilwaith a mannau sy'n cael eu gosod, eu dylunio, eu hadeiladu neu'u haddasu'n briodol i feithrin datblygiad cynaliadwy ar gyfer pobl a chymunedau Sir Gaerfyrddin.
Yn unol â chyfrifoldeb yr Awdurdod Lleol i adolygu nifer a math yr ysgolion sydd ganddo, ac a yw'n gwneud y defnydd gorau o adnoddau a chyfleusterau, caiff y RhMA ei hadolygu'n rheolaidd i sicrhau ei bod yn dal yn hyblyg fel y gellir ymgorffori newidiadau pan fo angen yn unol â'r amgylchiadau addysgol presennol. Er bod nifer o flynyddoedd wedi mynd heibio ers adolygu'r RhMA ddiwethaf, mae nifer o ffactorau wedi arwain at benderfynu y byddai'n ddoeth adolygu'r rhaglen a'r strategaeth nawr.
Yn dilyn pandemig Covid-19, mae'r awdurdod wedi gweld nifer o newidiadau demograffig ledled y sir, megis newidiadau yn nifer y disgyblion a dewis rhieni o ran ysgolion ac ati. Mae deall anghenion y gymuned leol yn bwysig er mwyn darparu'r ysgol gywir yn yr ardal gywir. Mae hefyd wedi dod yn angenrheidiol adolygu dyluniad adeiladau ysgolion yn y dyfodol er mwyn sicrhau eu bod yn gydnaws â'r gofynion sefydliadol a bennwyd yn ystod y pandemig ac yn diwallu'r anghenion o ran awyru / mynediad at ansawdd aer da ac ati. Rhaid rhoi ystyriaeth ddifrifol i'r canlyniadau yn sgil y pandemig byd-eang. Mae staff, disgyblion a chyfleusterau wedi gorfod gweithio'n galetach o lawer er mwyn creu amgylchedd addysgu a dysgu hyfyw a diogel ond un sy'n dal yn feithringar. Fodd bynnag, yn y dyfodol gellid dylunio adeiladau mewn ffordd sy'n ystyried yr holl ffactorau hyn er mwyn osgoi'r newid dramatig hwn mewn rheolaeth weithredol eto yn y dyfodol pe bai angen gwneud hynny.
Yn ogystal, mae wedi dod i'r amlwg bod gan yr awdurdod stoc sy'n heneiddio o ran asedau ysgolion, lle mae cyflwr yr adeiladau hyn hefyd yn dirywio, gan arwain at yr angen am waith cynnal a chadw cyfalaf sylweddol. Rhaid ystyried pa mor addas yw'r stoc o hyd o ran gallu darparu cyfleusterau sy'n addas ar gyfer yr 21ain Ganrif er mwyn darparu'r gorau i'n dysgwyr. Hefyd, wrth roi'r cwricwlwm newydd ar waith, rhaid i ni sicrhau bod ein hasedau'n gallu gwella elfennau o'r cwricwlwm newydd megis cynaliadwyedd, bioamrywiaeth a dysgu yn yr awyr agored.
Mae wedi dod yn amlwg, oherwydd pwysau ariannol, bod gan nifer o ysgolion Sir Gaerfyrddin ddiffyg sylweddol. Mae hyn yn achosi straen ychwanegol i arweinwyr ysgolion ac yn cael effaith ar recriwtio. Mae costau adeiladu cynyddol yn arwain at gostau prosiect uchel sy'n cyfyngu ar y cyllid sydd ar gael i symud cynlluniau newydd yn eu blaen a'u datblygu. Mae costau adeiladu yn y DU yn parhau i gynyddu mewn ffordd na welwyd ei thebyg o'r blaen sy'n deillio o gyfuniad o oblygiadau Brexit, Covid-19 a chwyddiant. Mae hyn wedi effeithio ar gapasiti llafur contractwyr, yn ogystal ag achosi i'r rhestr o ddeunyddiau sydd ar gael leihau gan gyfrannu at brisiau uwch ar gyfer pecynnau craidd, megis pren, dur a sment. Fodd bynnag, nid cost yw'r unig broblem ac mae amseroedd dosbarthu estynedig ar gyfer deunyddiau hefyd wedi cael effaith yr un mor andwyol ar raglenni prosiectau.
Ym mis Tachwedd 2022 cyhoeddodd Llywodraeth Cymru ganllawiau ar Ysgolion Bro gan nodi dyheadau i ysgolion:
- datblygu partneriaeth gryf gyda theuluoedd,
- ymateb i anghenion eu cymuned a
- chydweithio'n effeithiol â gwasanaethau eraill
Yn dilyn hyn, cyhoeddwyd canllawiau pellach ym mis Medi 2023 ar ymgysylltu â'r gymuned a sut y gall ysgolion fanteisio i'r eithaf ar eu rôl wrth sicrhau datblygiadau addysg, iechyd a chymunedol, a sut y gallant helpu i greu cymunedau llewyrchus, cydgysylltiedig sydd wedi’u grymuso. Ar hyn o bryd mae'r Awdurdod Lleol yn defnyddio Grant Ysgolion Bro i ddatblygu prosiectau i helpu ysgolion i ddod yn fwy hygyrch i'w cymunedau. Felly, yn y dyfodol mae angen ystyried sut y gellir dylunio ysgolion gyda'r gymuned leol mewn golwg.
Yn ystod y blynyddoedd diwethaf, mae Llywodraeth Cymru wedi hyrwyddo ehangu addysg a gofal plant blynyddoedd cynnar yng Nghymru drwy ehangu rhaglenni'r Cynnig Gofal Plant a Dechrau'n Deg. Mae Cynnig Gofal Plant Cymru yn darparu 30 awr yr wythnos o addysg gynnar a gofal plant a ariennir i rieni cymwys sy'n gweithio sydd â phlant 3 a 4 oed, a hynny hyd at 48 wythnos y flwyddyn. Mae'r gofal plant sydd ar gael drwy Dechrau'n Deg ar gyfer plant dwy a thair oed. Mae'n cynnwys gofal plant o ansawdd uchel a ariennir am 12.5 awr yr wythnos, am 39 wythnos y flwyddyn, ac mae'n cael ei weithredu fesul cam. Bellach mae angen ystyried a oes angen cynnwys cyfleusterau i allu darparu'r gwasanaethau hyn o fewn adeiladau ysgolion newydd, os nad oes darpariaeth ar gael yn yr ardal leol.
Yn wahanol i ddatblygiad Bandiau A a B, yn 2024 mae Llywodraeth Cymru yn cyflwyno rhaglen fuddsoddi newydd 9 mlynedd o hyd, a fydd yn helpu awdurdodau lleol i flaenoriaethu prosiectau ar sail angen a'r gallu i'w cyflawni, yn ogystal â rheoli disgwyliadau rhanddeiliaid. Bydd y rhaglen hon yn helpu awdurdodau lleol i gynllunio dros gyfnod hwy a phenderfynu ar gynllun prosiect priodol ar gyfer pob cynllun, sy'n golygu y gellir rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i randdeiliaid ar yr adeg berthnasol yn hytrach na’u bod yn aros i glywed pryd y bydd eu prosiect yn debygol o ddechrau. Yn y dyfodol ac mewn cydweithrediad â'r Rhaglen Dysgu Cymunedau Cynaliadwy, gall Cyngor Sir Caerfyrddin ddarparu cyfleusterau ar gyfer yr 21ain ganrif i ysgolion, drwy raglen ad-drefnu a buddsoddi sydd wedi'i chynllunio'n ofalus.
Mae'r holl ffactorau hyn yn golygu y gall yr Awdurdod Lleol bellach gynnal adolygiad cyfannol o'i RhMA, gan sicrhau bod yr holl bwyntiau allweddol yn cael sylw addas ac effeithiol fel rhan o'r strategaeth newydd.
Nod Cyngor Sir Caerfyrddin yw sicrhau bod pob dysgwr yn cael y dechrau gorau posibl mewn bywyd, gyda chyfleusterau a chyfleoedd sy'n addas i'r diben ar gyfer addysgu a dysgu yn yr 21ain Ganrif, yn ogystal â bod yn hygyrch i'r gymuned.
Alinio Strategol (Yr Edau Euraidd)
Fel y nodwyd eisoes, mae datblygiad y RhMA yn seiliedig ar egwyddor dull cyfannol a'r gofyniad i wella a chefnogi ystod o amcanion cenedlaethol, corfforaethol ac addysgol. Mae datblygiad y RhMA yn cyd-fynd â dogfennau a pholisïau cenedlaethol a lleol allweddol fel yr amlinellir isod:
Cenedlaethol
- Cymraeg 2050
- Cwricwlwm i Gymru
- Deddf Anghenion Dysgu Ychwanegol a’r Tribiwnlys Addysg (Cymru) 2018
- Cod Anghenion Dysgu Ychwanegol Cymru 2021
- Deddf Cydraddoldeb 2010
- Deddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015
Lleol
- Strategaeth Gorfforaethol 2022-2027
- Gweledigaeth y Cabinet 2022-2027
- Addysg Sir Gâr 2022-2032
- Cynllun Strategol y Gymraeg mewn Addysg 2022-2032
- Carbon Sero Net/Argyfwng Hinsawdd
- Cynllun Ariannol Tymor Canolig
Mae gan y Rhaglen Moderneiddio Addysg ran amlwg yn Strategaeth Gorfforaethol 2022-2027 y Cyngor sy'n pennu’r cyfeiriad i’r awdurdod lleol dros y pum mlynedd nesaf, gan ymgorffori ein nodau gwella a llesiant fel y’u diffinnir gan ddeddfwriaeth:
Amcan Llesiant 1- Galluogi ein plant a'n pobl ifanc i gael y dechrau gorau posibl mewn bywyd (Dechrau'n Dda).
Yn y dyfodol bydd y Gwasanaethau Addysg yn canolbwyntio ar gynorthwyo dysgwyr i ddod:
- Yn ddysgwyr uchelgeisiol, galluog sy’n barod i ddysgu drwy gydol eu hoes.
- Yn gyfranwyr mentrus, creadigol sy’n barod i chwarae eu rhan yn llawn yn eu bywyd a’u gwaith.
- Yn unigolion iach, hyderus sy’n barod i fyw bywyd gan wireddu eu dyheadau fel aelodau gwerthfawr o gymdeithas.
- Yn ddinasyddion egwyddorol, gwybodus yng Nghymru a'r byd.
Mae gan y Rhaglen Moderneiddio Addysg rôl sylweddol i'w chwarae yn Natganiad Gweledigaeth y Cabinet 2022-2027.
Mae Gweledigaeth y Cabinet ar gyfer Addysg yn amlinellu ystod o ymrwymiadau y byddant yn gweithio tuag at eu cyflawni yn ystod y weinyddiaeth hon. Mae'r ymrwymiadau hyn yn cynnwys:
- Parhau i fuddsoddi mewn adeiladau ysgolion ar draws y sir ac ailwampio Rhaglen Cymunedau Dysgu Cynaliadwy Sir Gaerfyrddin i ddiwallu anghenion yr 21ain ganrif. Sicrhau bod pob ysgol newydd yn bodloni'r safonau gofynnol o ran inswleiddio ac awyru er mwyn lleihau biliau ynni a bod yn fwy cydnaws â'r amgylchedd.
- Ceisio sicrhau bod mwy o leoliadau addysg blynyddoedd cynnar a gofal plant ar gael ledled y sir, yn enwedig mewn ardaloedd gwledig; gan ganolbwyntio'n benodol ar ddarparu a chryfhau gofal plant trwy gyfrwng y Gymraeg ym mhob ardal.
- Parhau i sicrhau bod disgyblion ag anghenion dysgu ychwanegol (ADY) yn cael eu cefnogi'n llawn i gyflawni eu potensial yn unol â Diwygio ADY.
- Gweithio ochr yn ochr ag ysgolion i gynyddu cyfraddau presenoldeb mewn ysgolion a gwella mynediad i addysg ar gyfer disgyblion sy'n agored i niwed.
- Cynyddu'r defnydd o gyfleusterau ysgol sydd i'w defnyddio gan y gymuned y tu allan i oriau addysgu.
- Gweithio gydag ysgolion i gyflwyno cwricwlwm llawn a chyflawn sy'n anelu at godi safonau addysgol a sicrhau bod disgyblion yn deall ac yn dathlu eu hanes, eu daearyddiaeth a'u diwylliant lleol.
- Yn unol â gweledigaeth Llywodraeth Cymru, darparu prydau ysgol am ddim, sy'n faethlon ac o ansawdd uchel, i bob disgybl ysgol gynradd, dros oes y weinyddiaeth.
- Cefnogi'r gwaith o ddarparu cyfleoedd i drigolion y sir gymryd rhan mewn dysgu hanfodol mewn sgiliau llythrennedd, rhifedd a digidol, yn unol â chyllid cyfredol Llywodraeth Cymru. Galluogi dysgwyr ôl-16 i wella eu sgiliau ar gyfer cyflogaeth a dilyniant, yn ogystal â dysgu gydol oes a budd i'r gymuned a chynnig amgylcheddau dysgu o ansawdd uchel i ddysgwyr yn yr 21ain ganrif.
- Sicrhau bod safon y dysgu a'r addysgu yn ein hysgolion o ansawdd uchel i gynorthwyo ein dysgwyr i wneud cynnydd priodol.
- Yn unol â rhaglen Llywodraeth Cymru, sicrhau bod mwy o addysg ddwyieithog a chyfrwng Cymraeg ar gael yn ein hysgolion, ar ôl ymgynghori'n drylwyr â rhieni, cyrff llywodraethu ysgolion, dysgwyr a'r gymuned leol.
- Gweithio gyda Llywodraeth Cymru i ystyried effeithiolrwydd dyfeisiau awyru gwrth-covid mewn ysgolion.
I ategu gweledigaeth y Cabinet, mae'r Adran Addysg a Phlant wedi datblygu Gweledigaeth a Phwrpas Moesol Cyfunol:
Byddwn yn cefnogi holl ddysgwyr Sir Gaerfyrddin. Byddwn yn sicrhau eu bod yn hapus, yn ddiogel ac yn ffynnu, a'u bod yn cyflawni eu potensial personol a chymdeithasol a'u potensial o ran dysgu. Byddwn yn ymdrechu i fod y gorau y gallwn fod ac yn uchel ein parch yn lleol, yn ogystal ag ennill cydnabyddiaeth genedlaethol a rhyngwladol.'
Pwrpas Moesol
Sicrhau bod pob dysgwr yn cael ei werthfawrogi a'i werthfawrogi'n gyfartal.
Yn Sir Gaerfyrddin rydym yn ymdrechu i roi'r profiad addysg gorau posibl i'n dysgwyr. Mae strategaeth Addysg Sir Gâr 2022-2032 yn nodi gweledigaeth glir ar y cyd ar gyfer y rôl y mae gwasanaethau addysg yn ei chwarae o ran datblygu cymunedau bywiog ac economi lewyrchus yn Sir Gaerfyrddin yn y dyfodol.
Ein deilliannau a ddymunir 2022-2032
Rydym yn ymdrechu i ddatblygu'r plentyn/person ifanc cyfan gan roi'r sgiliau a'r wybodaeth sydd eu hangen arnynt ar gyfer y cam nesaf yn eu llwybr dysgu neu yrfa ddysgu.
Rydym yn ceisio cyflawni hyn ar adeg pryd mae galw cynyddol am ein hadnoddau a mwy o ffocws ar wella deilliannau a chyrhaeddiad. Yn y pen draw, rydym am sicrhau bod ein dysgwyr wedi'u haddysgu'n dda, yn wybodus ac yn meddu ar gymwysterau da.
Fel adran mae gennym flaenoriaethau clir sy'n canolbwyntio ar bedair thema allweddol, sydd ynghlwm wrth Addysg yng Nghymru: Ein Cenhadaeth Genedlaethol. Byddwn yn cyflawni ein deilliannau a ddymunir drwy wireddu ein 'darnau diben' a delfrydau'r Cwricwlwm newydd i Gymru.
Dysgwyr Sir Gaerfyrddin-
- Yn ddysgwyr uchelgeisiol, galluog sy’n barod i ddysgu drwy gydol eu hoes.
- Yn unigolion iach, hyderus sy’n barod i fyw bywyd gan wireddu eu dyheadau fel aelodau gwerthfawr o gymdeithas.
- Yn gyfranwyr mentrus, creadigol sy’n barod i chwarae eu rhan yn llawn yn eu bywyd a’u gwaith.
- Yn ddinasyddion egwyddorol, gwybodus yng Nghymru a'r byd.
Darnau Diben
Byddwn yn cyflawni ein deilliannau a ddymunir drwy wireddu ein 'darnau diben'.
Darnau diben
- Byddwn yn rhoi'r dechrau gorau mewn bywyd i bob plentyn, gan wella eu profiadau bywyd cynnar a sicrhau eu bod yn byw bywydau iach. Byddwn yn amddiffyn plant a phobl ifanc rhag niwed ac yn gweithio i sicrhau eu lles emosiynol a chorfforol.
- Byddwn yn cefnogi pob dysgwr wrth i ni adeiladu ar yr hyn y maent wedi'i ddysgu ac yn gwella eu cynnydd a chyflawniad. Byddwn yn sicrhau canlyniadau priodol i BOB dysgwr a PHOB aelod o staff o fewn y system.
- Byddwn yn sicrhau bod gan ein plant a'n pobl ifanc y sgiliau cywir i lwyddo ac i gyflawni eu huchelgeisiau. Byddwn yn datblygu sgiliau dysgwyr ymhellach gan gynnwys creadigrwydd, arloesedd, entrepreneuriaeth, annibyniaeth, gwydnwch a dyfalbarhad.
- Byddwn yn cefnogi ein plant a'n pobl ifanc drwy fynd i'r afael â bylchau o ran cyfleoedd a chyflawniad.
- Byddwn yn sicrhau bod pob person ifanc mewn Addysg, Cyflogaeth neu Hyfforddiant a'u bod yn dilyn llwybrau dysgu a gyrfa cynhyrchiol.
- Byddwn yn datblygu cwricwlwm diddorol a phwrpasol a fydd yn cefnogi dysgwyr i wireddu eu potensial gan sicrhau eu bod yn cael eu 'Haddysgu'n Dda, yn Wybodus ac yn ennill Cymwysterau addas' sy’n eu galluogi i ddod yn ddinasyddion byd-eang effeithiol.
- Byddwn yn datblygu 'cwricwlwm lleol' sy'n adlewyrchu hanes, daeryddiaeth a diwylliant unigryw Sir Gâr.
- Byddwn yn hyrwyddo'r Gymraeg ac yn ymfalchïo yn nhreftadaeth a diwylliant unigryw Sir Gaerfyrddin.
- Byddwn yn sicrhau bod ein dysgwyr yn datblygu dealltwriaeth o a pharch at amrywiaeth a chydraddoldeb.
- Byddwn yn diogelu ac yn adfer yr amgylchedd ac yn newid ein ffyrdd o fyw er mwyn diogelu'r amgylchedd yn awr ac ar gyfer y dyfodol gan sicrhau bod ein plant a'n pobl ifanc yn datblygu gwerthfawrogiad o'u cymuned a'u hamgylchedd.
- Byddwn yn gwerthfawrogi cyflawniad ein dysgwyr ac yn dathlu eu llwyddiant.
- Byddwn yn gweithio fel UN TȊM er lles ein plant, pobl ifanc a theuluoedd
- Byddwn yn cefnogi ein plant a'n pobl ifanc drwy recriwtio, datblygu, cadw a gwerthfawrogi'r arweinwyr, athrawon a staff cymorth gorau. Byddwn yn parchu ac yn cydnabod ein holl staff ac yn ymrwymo i sicrhau eu lles.
- Byddwn yn sicrhau bod llais y dysgwr yn ganolog i'n penderfyniadau a bod Hawliau'r Plentyn yn cael eu hyrwyddo a'u cyflawni.
- Byddwn yn cynnig safonau uchel o addysg ddwyieithog, yn gynyddol mewn amgylcheddau modern sydd â'r adnoddau llawn ar gyfer dysgu yn yr 21ain ganrif gan ddefnyddio technoleg i gefnogi addysgu a dysgu a gwella gwasanaethau.
- Byddwn yn datblygu fel sefydliad sy'n dysgu er budd ein plant, ein pobl ifanc a'n staff.
- Byddwn yn cynnwys plant a phobl ifanc yn y gwaith o gynllunio a monitro ein gwasanaethau.
- Byddwn yn datblygu ac yn cryfhau gweithio mewn partneriaeth ymhellach gydag adrannau ac asiantaethau eraill.
- Byddwn yn adnabod ein gwasanaethau'n dda a sicrhau newid a gwelliant cadarnhaol parhaus
- Bydd ein gwasanaethau, boed yn cael eu darparu'n uniongyrchol neu wedi'u comisiynu gan eraill, yn deg, yn gynhwysol, yn anelu at ragoriaeth ac yn cynnig gwerth da am arian.
Mae dyheadau Strategaeth Gorfforaethol 2022-2027, Gweledigaeth y Cabinet 2022-2027, Addysg Sir Gâr 2022-2032 ac adborth yn sgil ymgysylltu â phenaethiaid Sir Gaerfyrddin wedi'u crynhoi yn 8 Blaenoriaeth Addysg yr adran ar gyfer 2022-2025:
Cynhwysiant ac Ymgysylltu - Sicrhau system addysg ragweithiol,gynhwysol.
Dysgu ac Addysgu - Sicrhau cynnydd ardderchog i bob dysgwr.
Diogelu'n Dysgwyr - Sicrhau bod plant a phobl ifanc yn hapus, yn ddiogel ac yn ffynnu, gan oresgyn tlodi.
Llesiant - Meithrin iechyd meddwl a chorfforol da iawn i bawb.
Arweinyddiaeth - Sicrhau bod Arweinyddddiaeth ysbrydoledig yn arwain at gynnydd rhagorol i bob dysgwr.
Cymunedau Cynaladwy - Cyflwyno safonau uchel o addysg mewn amgylcheddau cynyddol fodern a chynaliadwy.
Y Gymraeg - Sicrhau datblygiad dwyieithog ac amilieithog llwyddiannus i bawb.
Gweithrediadau Adrannol - Darparu gwasanaethau cefnogi o ansawdd uchel sy'n cael effaith ar effeithlonrwydd y system addysg.
Mae Grŵp Ffocws Strategol ar gyfer pob un o'r blaenoriaethau uchod i yrru pob blaenoriaeth yn ei blaen a'i chyflawni. Mae Grwpiau Ffocws Strategol yn cynnwys swyddogion yr Awdurdod Lleol a phenaethiaid ysgol ac maent yn darparu cyfleoedd pwysig i wella materion allweddol i'r system addysg mewn modd strategol, yn seiliedig ar flaenoriaethau lleol a chenedlaethol.
Mae'r Rhaglen Moderneiddio Addysg yn rhan o'r Grŵp Ffocws Strategol Cymunedau Cynaliadwy ac mae'n cefnogi'r cyfeiriad strategol i gyflawni blaenoriaethau'r Adran Addysg ac yn benodol y nod i: Darparu addysg o safonau uchel mewn amgylchedd sy'n canolbwyntio ar y gymuned sy'n fwyfwy modern a chynaliadwy.
Strategaeth y Rhaglen Moderneiddio Addysg
Mae adroddiad diweddaraf Estyn a gyhoeddwyd ym mis Medi 2023 yn nodi'r canlynol mewn perthynas ag amcanion a strategaeth addysgol yr awdurdod:
- Mae gan yr awdurdod strategaeth glir ar gyfer moderneiddio ac ad-drefnu’i ysgolion sy’n seiliedig ar egwyddorion ac amcanion cadarn. Mae’r strategaeth yn adlewyrchu dyhead yr awdurdod i greu ystod o ysgolion o ansawdd uchel, sy’n diwallu anghenion eu dysgwyr presennol ac yn y dyfodol. Mae cyswllt priodol rhwng amcanion y strategaeth moderneiddio ysgolion, amcanion llesiant y cyngor a chynllun deng mlynedd y gwasanaeth addysg. Mae hyn yn cynnwys y weledigaeth i sicrhau bod plant a phobl ifanc yn cael y dechrau gorau posibl mewn bywyd yn ogystal â gwneud eu cymunedau yn rhai sy’n ddiogel ac yn ffyniannus. Mae gan yr awdurdod gynlluniau penodol ar gyfer darparu cyfleusterau cymunedol i leihau effaith tlodi ar gyflawniad disgyblion a phobl ifanc.
- Mae ymrwymiad uwch arweinwyr yr awdurdod, Arweinydd y Cyngor a’r Aelod Cabinet sydd â chyfrifoldeb dros Addysg a Gwasanaethau Plant i wireddu’r strategaeth, yn nodwedd gadarnhaol. Maent yn cydweithio’n effeithiol gyda’r tîm moderneiddio ysgolion a rhanddeiliaid eraill i adolygu’r strategaeth er mwyn sicrhau ei bod yn cydblethu ac yn ymateb i ofynion cyfredol yr awdurdod. Er enghraifft, bu iddynt addasu’r strategaeth i gefnogi Cwricwlwm i Gymru, y Cynllun Strategol Cymraeg mewn Addysg (CSGA) 2022-32 ynghyd ag ymateb i heriau fel recriwtio arweinwyr ysgol mewn ardaloedd gwledig y sir.
- Fodd bynnag, mae oedi o ran gwneud penderfyniadau, gan gynnwys yn dilyn ymgynghoriadau ffurfiol, wedi golygu nad yw’r awdurdod wedi mynd i’r afael yn llawn â’u cynlluniau i ad-drefnu a moderneiddio addysg.
Mae'r strategaeth hon wedi'i datblygu i lywio'r gwaith o roi'r RhMA newydd ar waith yn y dyfodol.
Mae'r RhMA yn cael ei harwain gan gyfres o amcanion strategol:
- Datblygu rhwydwaith o ysgolion sy'n effeithiol yn addysgol ac sy'n defnyddio adnoddau'n effeithlon ac yn gynaliadwy yn y tymor hir.
- Datblygu patrwm darpariaeth er mwyn i bob lleoliad dysgu hwyluso addysg o ansawdd uchel ar gyfer ei holl ddysgwyr cofrestredig, a hynny naill ai fel sefydliad unigol neu fel rhan o ffederasiwn neu drefniant cydweithredol gyda lleoliadau neu ddarparwyr eraill.
- Creu amgylchedd ysgol sy'n caniatáu i bob plentyn ym mhob ysgol gyrchu cwricwlwm a chael profiadau addysgu sy'n eu cymell i gyflawni eu llawn botensial, yn ogystal â hwyluso rhaglen o weithgareddau allgyrsiol sy'n hyrwyddo eu lles corfforol ac emosiynol.
- Datblygu seilwaith ym mhob ysgol sy'n eu galluogi i ddarparu addysg yn yr 21ain ganrif, gan hwyluso'r gwaith o wireddu'r amcanion craidd ar gyfer codi safonau addysgol a chynnal perfformiad o safon uchel.
- Gweithio'n strategol o ran darparu buddsoddiadau cyfalaf, ac integreiddio hynny â rhaglen i resymoli'r ddarpariaeth ledled y rhwydwaith ysgolion er mwyn cyflenwi'r galw yn effeithiol.
- Ailadeiladu, ailfodelu, adnewyddu neu foderneiddio'r holl ysgolion sydd i'w cadw yn y tymor hir, er mwyn iddynt gydymffurfio, i'r graddau y mae hynny'n ymarferol, â'r safonau dylunio a fabwysiadwyd.
- Cyfrannu at gyflawni amcanion polisi ehangach, er enghraifft, adnewyddu ac adfywio cymunedol, ffyrdd iach o fyw ac ati, trwy ddatblygu seilwaith galluogi priodol.
- Gwella effeithlonrwydd a dichonoldeb addysgol y sector ysgolion trwy leihau nifer y lleoedd gwag i lefel resymol, a hwyluso, lle bo hynny'n ymarferol, y dewisiadau a fynegir gan rieni ac ymateb yn effeithiol i newidiadau demograffig.
- Datblygu seilwaith ysgolion sy'n gwbl hygyrch i bawb ac sy'n galluogi pob dysgwr i gyrchu addysg o ansawdd uchel, beth bynnag yw ei anghenion unigol.
- Datblygu atebion unigol a chydweithredol ar gyfer ysgolion sy'n cyfrannu at y system addysg gyfun ledled y sir.
I hwyluso'r gwaith o drawsnewid y rhwydwaith ysgolion yn y dyfodol, mae cyfres o egwyddorion wedi'u datblygu a fydd yn feincnod ar gyfer yr hyn y dylai fod gan bob ysgol gynradd yn Sir Gaerfyrddin, fel gofyniad sylfaenol.
Egwyddorion Addysg Gynradd Sir Gaerfyrddin
- Bydd arweinyddiaeth gynaliadwy, gydag arweinwyr sy'n rhydd i arwain a rheoli, heb unrhyw ymrwymiad addysgu parhaol.
- Ni fydd mwy na 2 grŵp blwyddyn ym mhob dosbarth addysgu
- Bydd digon o ddisgyblion i gynnal y trefniadau strwythurol uchod.
- Bydd ysgolion yn hyfyw yn ariannol o dan fframwaith ariannu Rheoli Ysgolion yn Lleol ac yn gallu gweithredu yn y tymor hir heb ddiffyg cyllidebol.
- Bydd mynediad at gyfleusterau addysgu awyr agored addas i wella dysgu a chefnogi lles corfforol ar draws yr ysgol.
- Byddant yn gwbl gynhwysol ac yn hygyrch i bawb.
- Bydd ganddynt gyfleusterau modern sy'n cefnogi dysgu digidol.
- Bydd ganddynt amgylchedd dysgu o safon uchel i gefnogi llesiant yr holl ddysgwyr a gwella cynnydd a chyflawniadau'r dysgwyr ar draws ystod eang o sgiliau a meysydd cwricwlwm.
Rhaid nodi:
- Fel rhan o unrhyw adolygiad, byddwn yn ystyried sut y gallwn wireddu Cynllun Strategol y Gymraeg mewn Addysg Sir Gaerfyrddin a gwella addysg cyfrwng Cymraeg.
- Os penderfynir cau ysgol cyfrwng Cymraeg, byddwn yn hwyluso ac yn cefnogi mynediad at ddarpariaeth cyfrwng Cymraeg arall.
Mae nodau strategol ac amcanion/buddion y RhMA wedi'u cynllunio i hyrwyddo ac ategu amrywiaeth o ddisgwyliadau, ochr yn ochr â'r Egwyddorion Addysgol, ac maent yn seiliedig ar chwe thema allweddol:
Thema | Amcan/Buddion |
---|---|
Hyfywedd | Datblygu rhwydwaith o ysgolion sy'n gynaliadwy yn addysgol ac sy'n defnyddio adnoddau'n effeithlon yn y tymor hir yn unol ag egwyddorion addysgol Sir Gaerfyrddin. |
Strategol | Darparu dull strategol o ran buddsoddiadau cyfalaf, ac integreiddio hynny â rhaglen i resymoli'r ddarpariaeth ledled y rhwydwaith ysgolion er mwyn cyflenwi'r galw yn effeithiol drwy ad-drefnu neu ffedereiddio ysgolio. |
Modern |
Darparu seilwaith a chyfleusterau ar gyfer yr 21ain ganrif ym mhob ysgol mewn amgylcheddau dysgu gwell sydd â:
Bydd y rhain yn cefnogi'r gwaith o gyflawni amcanion craidd ar gyfer codi safonau addysgol a sicrhau eu bod yn parhau ar lefelau uchel yn unol â dyheadau'r Awdurdod Lleol. |
Equity |
Cyfrannu at gyflawni amcanion polisi a sector craidd megis:
|
Cymuned | Creu amgylchedd sy'n canolbwyntio ar y gymuned a sicrhau ffyniant i bawb drwy gyfleusterau y gall yr ysgol a'r cymunedau cyfagos eu rhannu, gan gyfrannu at ddatblygiad personol, iechyd, economaidd a chymunedol. |
Cydlyniant |
Cyfrannu at gyflawni amcanion polisi ehangach megis:
|
Cynaliadwyedd | Ailadeiladu, ailfodelu, adnewyddu neu foderneiddio pob lleoliad ysgol sydd i'w gadw yn y tymor hir, er mwyn iddynt gydymffurfio â safonau dylunio'r 21ain ganrif i sicrhau bod pob adeilad yn cael yr effaith amgylcheddol leiaf er mwyn cyflawni amcan yr Awdurdod Lleol o fod yn garbon sero net erbyn 2030. |
Adolygiad o'r Rhaglen Moderneiddio Addysg
Yn 2010 penderfynodd y Cyngor fod y RhMA yn cael ei hadolygu bob dwy flynedd neu fel y bo'n ofynnol, fel arall, er mwyn sicrhau'i bod yn cyd-fynd â therfynau amser rhaglen genedlaethol Ysgolion ar gyfer yr 21ain Ganrif (a ailenwyd yn Rhaglen Cymunedau Dysgu Cynaliadwy).
Ers ei sefydlu mae cynnal adolygiad rheolaidd yn nodwedd ganolog o'r RhMA er mwyn gallu cadw hyblygrwydd wrth wraidd y rhaglen i sicrhau ei bod yn gyfredol ac yn ymatebol i newidiadau yn y fframwaith polisi addysg a'i bod yn gallu diwallu anghenion cymdeithas sy'n datblygu'n gyson. Mae hyn hyd yn oed yn bwysicach yn yr hinsawdd bresennol/y cyfnod ar ôl y pandemig.
Mae meini prawf sydd wedi hen ymsefydlu, a ddatblygwyd ac a fabwysiadwyd yn lleol drwy ymgynghori ag arweinwyr ysgolion cynrychioliadol, wedi'u cytuno a'u mabwysiadu fel dangosyddion priodol hyfywedd ac angen am fuddsoddi. Mabwysiadwyd y rhain yn ffurfiol yn 2008 ac maent wedi llywio strwythur y Rhaglen Moderneiddio Addysg ers hynny. Mae'r meini prawf wedi cael eu hadolygu yn unol â newidiadau i strategaethau a pholisïau, yn ogystal â newidiadau i ffactorau allanol megis: pwysau/cyllidebau ariannol, ôl troed ysgolion, maint dosbarthiadau, recriwtio, cyflwr adeiladau yn dirywio a newidiadau demograffig i sicrhau eu bod yn cyd-fynd â dyheadau presennol ac yn y dyfodol.
Atodiad 2
Llywodraethu'r Rhaglen Moderneiddio Addysg
Mae'r fframwaith llywodraethu (a ddangosir isod) ar gyfer y Rhaglen Moderneiddio Addysg (fel rhan o Fwrdd y Rhaglen Moderneiddio Addysg a Chymunedau) bellach wedi hen sefydlu gan ddiffinio'r rolau a'r cyfrifoldebau'n glir.
Fframwaith Llywodraethu y Rhaglen Moderneiddio Addysg a Chymunedau
Rheolir rhaglenni gwaith yn unol â methodoleg PRINCE2 ac egwyddorion MSP, a rheolir prosiectau unigol yn unol â phecyn cymorth Rheoli Prosiectau Sir Gaerfyrddin, sy'n sicrhau eu bod yn cydymffurfio â Llawlyfr Grantiau i Brosiectau'r Awdurdod, y ddogfen Rheoli Cyfalaf a rheoliadau ariannol a chaffael.
Fe'u rheolir gan Swyddogion Prosiect y Rhaglen Moderneiddio Addysg a Swyddogion Dylunio Eiddo sy'n adrodd i'r Bwrdd Cyflawni Prosiect bob mis. Mae cynrychiolwyr o Adnoddau Dynol, Trafnidiaeth, Cyfreithiol, Moderneiddio Ysgolion, Cymunedau, Safonau ac Ansawdd, Cyllid, Anghenion Dysgu Ychwanegol a'r Amgylchedd yn aelodau o'r grŵp, ac mae swyddogion eraill yn cael eu cyfethol i'r tîm yn ôl yr angen.
Mae'r Bwrdd Cyflawni Prosiect yn cefnogi ac yn atebol i Fwrdd Rhaglen Moderneiddio Addysg a Chymunedau y Cyngor (a ymgorfforwyd yn 2017) am gyfeiriad a rheolaeth gyffredinol prosiectau. Yn y pen draw, Bwrdd y Rhaglen sy'n gyfrifol am sicrwydd bod prosiectau'n parhau i fod ar y trywydd iawn i gyflawni'r amcanion buddsoddi a ddymunir o'r ansawdd angenrheidiol i gyflawni'r agenda Cymunedau Dysgu Cynaliadwy. Mae ganddynt yr awdurdod ar gyfer y prosiect o fewn y cylch gwaith a bennwyd yn gorfforaethol gan y Cabinet a'r Cyngor Sir