Colled Clyw

Caiff babanod eu sgrinio yn eu blwyddyn gyntaf ar gyfer colled clyw. Disgrifir colli clyw mewn pedair lefel: ysgafn, cymedrol, difrifol a dwys. Os datgelir colled clyw yn gynnar, bydd athrawon arbenigol plant byddar, ymwelwyr iechyd a gweithwyr proffesiynol eraill yn gweithio gyda'r plentyn a'i deulu i ddatblygu cyfathrebu. Byddant yn cysylltu â'r Adran Addysg fel y gallwn helpu i gefnogi'r plentyn cyn iddo/iddi ddechrau yn yr ysgol.

Gall plant byddar gyfathrebu mewn ffyrdd gwahanol. Gallant ddefnyddio Iaith Arwyddion Prydain (BSL) a/neu ddarllen gwefusau. Gallant ddefnyddio cymhorthion clyw digidol, mewnblaniadau cochlear neu systemau sain eraill.

I lawer o blant, gall colled clyw fod yn rhywbeth dros dro neu gall ddatblygu wrth iddynt dyfu'n hŷn. Bydd 80% o blant yn cael cyfnod o glust ludiog erbyn eu bod yn ddeg oed. Dyma achos mwyaf cyffredin byddardod dros dro.

Efallai bydd plentyn sy’n colli ei glyw:

• Ddim yn ymateb pan gaiff ei alw
• Yn edrych ar wynebau a gwefusau'n ofalus
• Yn gofyn am i bethau gael eu hailadrodd
• Yn anwybyddu cyfarwyddiadau, neu’n cael pethau'n anghywir
• Yn edrych beth mae eraill yn ei wneud cyn rhoi cynnig ar rywbeth
• Yn gofyn am help yn aml
• Yn ymddangos fel pe bai ei feddwl yn crwydro
• Yn siarad yn rhy uchel neu'n rhy dawel
• Ddim yn ymuno i mewn
• Yn flinedig, yn rhwystredig neu ar ei ben ei hun.

Bydd unrhyw golled clyw yn effeithio ar sgiliau gwrando, datblygiad iaith a sgiliau llythrennedd. Gall effeithio ar ganolbwyntio, cof, sgiliau cymdeithasol a hunan-barch.

Sut bydd yr ysgol yn helpu?

Gall athrawon helpu plant sydd â cholled clyw mewn ystafelloedd dosbarth drwy:

• Gwneud yn siŵr bod y plentyn yn wynebu'r athro ac yn talu sylw, cyn siarad
• Siarad yn glir, yn naturiol ac ar gyflymder arferol
• Peidio â gorchuddio eu hwyneb â'u dwylo wrth siarad
• Peidio â cherdded o amgylch yr ystafell na throi o gwmpas wrth siarad
• Ailadrodd yr hyn y mae plant eraill yn ei ddweud
• Sicrhau bod un person yn siarad ar y tro
• Osgoi offer swnllyd fel argraffwyr neu daflunyddion
• Cadw lefelau sŵn i lawr, gan fod cymhorthion clyw yn chwyddo pob sŵn
• Defnyddio geiriau allweddol, penawdau pwnc neu gymhorthion gweledol i ddangos pan fydd sgwrs newydd

Dylai plant, pobl ifanc, rhieni neu ofalwyr siarad â'r ysgol i ddechrau os oes ganddynt unrhyw gwestiynau am glyw y dysgwr.

Mae gan yr Awdurdod Lleol nifer o Athrawon Arbenigol y Byddar sydd ar gael i asesu a chefnogi addysg eich plentyn yn ôl y gofyn. Mae ganddo hefyd ddarpariaeth ysgolion cynradd ac uwchradd arbenigol a all fod yn addas ar gyfer plant sydd â'r colledion clyw mwyaf. Gweler Darpariaeth Arbenigol.

Bydd plant a phobl ifanc yn cael eu cefnogi mewn gwahanol ffyrdd yn ôl eu hanghenion yn yr ystafell ddosbarth. Efallai y bydd angen iddynt weithio mewn grwpiau bach, weithiau gyda chynorthwyydd addysgu i gefnogi anghenion neu helpu i nodi angen. Bydd rhai plant a phobl ifanc sydd angen cymorth ychwanegol yn cael eu nodi fel rhai sydd ag anghenion dysgu ychwanegol drwy broses gwneud penderfyniadau.

Rheolwr Nam ar y Synhwyrau: Catherine Williams, e-bost: CWilliams@sirgar.gov.uk 01267 246406

Gellir cael rhagor o wybodaeth drwy'r gwefannau canlynol:

• National Deaf Children's Society (NDCS)
• The Ear Foundation
• Addysg Cymru: Cefnogaeth ar gyfer plant a phobl ifanc â nam ar eu clyw mewn sefydliadau addysgol