Colled Clyw

Mae babanod yn cael eu sgrinio yn eu blwyddyn gyntaf am golled clyw. Mae pedair lefel i ddisgrifio colled clyw: ysgafn, cymedrol, difrifol a dwys. Os datgelir colled clyw yn gynnar, bydd Athrawon arbenigol Plant Byddar, ymwelwyr iechyd a gweithwyr proffesiynol eraill yn gweithio gyda'r plentyn a'i deulu/theulu i ddatblygu cyfathrebu. Byddant yn cysylltu â'r Adran Addysg fel y gallwn gynorthwyo'r plentyn cyn iddo/iddi ddechrau yn yr ysgol.

Gall plant byddar gyfathrebu mewn ffyrdd gwahanol. Efallai byddant yn defnyddio Iaith Arwyddion Prydain a/neu'n darllen gwefusau. Efallai byddant yn defnyddio cymhorthion clyw digidol, mewnblaniadau yn y cochlea neu systemau sain eraill.

Gall llawer o blant golli eu clyw dros dro, a gall ddatblygu wrth iddynt fynd yn hŷn. Bydd 80% o blant yn cael cyfnod o glust ludiog erbyn 10 oed. Dyma achos mwyaf cyffredin byddardod dros dro.

Efallai bydd plant â cholled clyw sy'n dod i'r amlwg yn gwneud y canlynol:

• Peidio ag ymateb pan gânt eu galw
• Gwylio wynebau a gwefusau yn ofalus
• Gofyn am i bethau gael eu hailadrodd
• Anwybyddu cyfarwyddiadau, neu wneud pethau'n anghywir
• Gwylio beth mae plant eraill yn ei wneud cyn rhoi cynnig ar rywbeth
• Gofyn am gymorth yn aml
• Ymddangos fel pe baent yn synfyfyrio
• Siarad yn rhy uchel neu'n rhy dawel
• Peidio ag ymuno
• Bod yn flinedig, yn rhwystredig neu ar eu pennau eu hunain.

Bydd unrhyw golled clyw yn effeithio ar sgiliau gwrando, datblygiad iaith a sgiliau llythrennedd. Gall effeithio ar eu gallu i ganolbwyntio, eu cof, eu sgiliau cymdeithasol a'u hunan-barch.

Sut y bydd ysgol fy mhlentyn yn helpu?

Gall athrawon helpu plant â cholled clyw mewn ystafelloedd dosbarth drwy wneud y canlynol:

• Sicrhau bod y plentyn yn wynebu'r athro/athrawes ac yn talu sylw, cyn siarad
• Siarad yn glir, yn naturiol ac ar gyflymder arferol
• Peidio â chuddio eu hwyneb pan maent yn siarad
• Peidio â cherdded o amgylch yr ystafell neu droi pan maent yn siarad
• Ailadrodd beth mae plant eraill yn ei ddweud
• Sicrhau mai un person sy'n siarad ar y tro
• Osgoi offer swnllyd fel argraffwyr neu daflunyddion
• Cadw lefelau sŵn yn isel, gan fod cymhorthion clyw yn chwyddo'r holl sŵn
• Defnyddio geiriau allweddol, penawdau pwnc neu gymhorthion gweledol i ddangos pan mae sgwrs newydd yn dechrau

Dylai rhieni a gofalwyr siarad ag ysgol eu plentyn yn gyntaf os bydd ganddynt unrhyw gwestiynau ynghylch clyw neu olwg eu plentyn.

Mae gan yr Awdurdod Lleol nifer o Athrawon arbenigol Plant Byddar sydd ar gael i asesu a chefnogi addysg eich plentyn fel bo'r angen. Hefyd, mae ganddo ddarpariaeth arbenigol mewn ysgolion cynradd ac uwchradd a all fod yn addas i blant â'r golled clyw fwyaf sylweddol. Gweler Darpariaeth Arbenigol.

Rheolwr y Gwasanaeth Namau Synhwyraidd: Sallie Durbridge 01267 246406

Gellir cael rhagor o wybodaeth drwy'r gwefannau canlynol:

• National Deaf Children's Society (NDCS)
• The Ear Foundation
• Addysg Cymru: Cefnogaeth ar gyfer plant a phobl ifanc â nam ar eu clyw mewn sefydliadau addysgol