Cwestiynau Cyffredin - Presenoldeb ysgol

Rhaid i blant gael addysg rhwng tymor yr ysgol ar ôl eu pen-blwydd yn bump oed a'r dydd Gwener olaf ym mis Mehefin, yn y flwyddyn ysgol y maent yn troi'n 16 oed. Mae'r rhan fwyaf o blant yng Nghymru yn cael eu haddysgu yn yr ysgol, ond mae rhai rhieni/gofalwyr yn dewis addysgu eu plant gartref.

Mae rhai amgylchiadau pan fydd yr ysgol yn caniatáu i ddisgybl fod yn absennol. Os ydych am fynd â'ch plentyn allan o'r ysgol am unrhyw reswm heblaw salwch, cysylltwch â'r ysgol ymlaen llaw.

Nid yw penblwyddi, tripiau siopa a diwrnodau allan yn rhesymau dros fod yn absennol.

Mae Llywodraeth Cymru yn diffinio absenoldeb parhaus fel un sydd ar goll dros 20% o'r sesiynau ysgol sydd ar gael. Felly, gellir ystyried bod plentyn sydd â phresenoldeb 80% neu lai yn yr ysgol yn absenoldeb parhaus. Dylai pob plentyn fod yn yr ysgol, ar amser, bob dydd mae'r ysgol ar agor oni bai nad oes modd osgoi'r rheswm dros absenoldeb. Dyma rai ffeithiau allweddol i ddangos pwysigrwydd mynd i'r ysgol:

• Mae cyflawni 90 y cant mewn arholiad yn wych... ond os yw eich plentyn yn yr ysgol am ddim ond 90 y cant o'r flwyddyn ysgol yna bydd wedi colli 19 diwrnod - bron i bedair wythnos gyfan o'r ysgol a dysgu.
• Gall bod 5 munud yn hwyr y dydd arwain at tua 31 ½ diwrnod llawn yn cael ei golli bob blwyddyn. Gall bod yn hwyr 30 munud y dydd arwain at bron i 21 diwrnod llawn yn cael eu colli bob blwyddyn!

Mae gan rieni ddyletswydd gyfreithiol i sicrhau bod eu plant yn cael eu haddysgu.

Mae'r gyfraith yn dweud, os yw plentyn o oedran ysgol gorfodol sy'n ddisgybl cofrestredig mewn ysgol yn methu â mynychu'n rheolaidd yn yr ysgol oherwydd achos y gellir ei osgoi, mae'r rhiant yn euog o drosedd (Deddf Addysg 1996, Adran 444(1)). Bydd mynychu'r ysgol yn rheolaidd yn hanfodol i gyflawniadau posibl eich plentyn a'u dewisiadau bywyd yn y dyfodol. Os na fydd plentyn yn mynychu'r ysgol ac nad oes rheswm derbyniol dros yr absenoldebau, bydd achos cyfreithiol yn erbyn y rhiant yn y Llys Ynadon yn cael eu hystyried.

Mae llythyrau rhybudd yn cael eu cyhoeddi pan fydd hyn yn digwydd.

Lle bynnag y bo'n bosibl, trefnwch apwyntiadau meddygol a deintyddol ar ôl ysgol neu yn ystod gwyliau ysgol.

Weithiau, mae plant a phobl ifanc yn bryderus neu'n poeni am fynd i'r ysgol. Gall hyn fod am resymau y tu mewn a'r tu allan i'r ysgol. Efallai y byddwch yn teimlo, o dan yr amgylchiadau hyn, mai'r peth gorau yw caniatáu i'ch plentyn golli'r ysgol. Ni fydd hyn yn helpu i ddod o hyd i ateb. Os yw eich plentyn yn poeni am fynd i'r ysgol, mae'n rhaid i chi gysylltu â'r ysgol i drafod y pryder fel y gellir ei ddatrys.

Mae'n debygol y bydd adegau pan na ellir osgoi absenoldeb eich plentyn o'r ysgol. Gallai hyn fod oherwydd nifer o resymau megis apwyntiadau meddygol, salwch neu brofedigaeth deuluol.

Os yw'ch plentyn yn absennol, rhaid i chi roi gwybod i'r ysgol ar unwaith. Yna bydd yr ysgol yn cofnodi'r absenoldeb. Os na fyddwch yn rhoi gwybod i'r ysgol pam nad yw'ch plentyn wedi bod yn bresennol, yna bydd angen i'r  ysgol gofnodi'r cyfnod hwnnw o absenoldeb fel un heb awdurdod. Os na allwch gael apwyntiad meddygol y tu allan i amser ysgol, dylech anfon eich plentyn i'r ysgol lle bynnag y bo hynny'n bosibl.

Os yw eich plentyn yn absennol o'r ysgol yn rheolaidd oherwydd salwch, efallai y bydd angen i chi ddarparu'r dystiolaeth feddygol briodol i'r ysgol.  Bydd y dystiolaeth gywir yn amrywio yn dibynnu ar y sefyllfa, ond mae angen profi nad oedd y plentyn yn gallu bod yn bresennol ar y sesiwn honno. Gall tystiolaeth feddygol fod ar ffurf presgripsiynau, cardiau apwyntiad, llythyron ysbyty, nodiadau rhyddhau ac ati yn hytrach na nodiadau meddygon.

Na, disgresiwn ysgolion yw p'un ai i awdurdodi'r absenoldeb ai peidio. Dylai absenoldeb fod yn unig am resymau na ellir eu hosgoi. Yn gyffredinol, bydd ysgolion yn derbyn y rheswm a roddir iddynt gan rieni, ond os oes ganddynt achos i bryderu, nid oes rhaid iddynt awdurdodi'r absenoldeb ac efallai y byddant yn gofyn am dystiolaeth i gefnogi'r rheswm a roddwyd.

Mae'r awdurdod lleol yn llwyr gefnogol o'r ymgyrch i godi presenoldeb ysgol, gan gydnabod y cysylltiad hanfodol rhwng presenoldeb a chyrhaeddiad. Yn ogystal, pan fydd plant yn colli'r ysgol, maent yn colli mwy na dosbarthiadau gan eu bod yn colli cyfleoedd cymdeithasol a chyfleoedd datblygu pwysig a  fydd yn llywio eu dyfodol.

Nid oes gan rieni'r hawl awtomatig i fynd â'u plant allan o'r ysgol ar wyliau yn ystod y tymor a rhaid iddynt ofyn am ganiatâd ymlaen llaw. Mae gan benaethiaid gyfran o ddisgresiwn i gymeradwyo gwyliau a byddant yn ystyried nifer o ffactorau sy'n cynnwys effaith parhad dysgu. Os nad yw'r pennaeth yn rhoi caniatâd a bod rhiant yn mynd â phlentyn ar wyliau, bydd yr absenoldeb yn cael ei nodi fel un 'heb awdurdod'. Byddem yn annog rhieni i flaenoriaethu presenoldeb rhagorol ac i drafod unrhyw wyliau arfaethedig gyda'r ysgol ymhell ymlaen llaw.

Gallwch helpu i atal eich plentyn rhag colli ysgol drwy:

• cael trefn o oedran cynnar a'i gadw ato
• sicrhau bod eich plentyn yn deall pwysigrwydd presenoldeb da a bod ar amser.
• sicrhau eu bod yn deall goblygiadau posibl peidio â mynychu'r ysgol.
• cymryd diddordeb yn eu haddysg - gofyn am waith ysgol a'u hannog i gymryd rhan yng ngweithgareddau'r ysgol.
• trafod unrhyw broblemau sydd ganddynt yn yr ysgol a rhoi gwybod i'w hathro am unrhyw beth sy'n peri pryder

Os yw'n bosibl, dylech hefyd drefnu apwyntiadau meddygol:

• Ar ôl oriau ysgol
• Ar benwythnosau
• Yn ystod gwyliau'r ysgol

Gellir effeithio ar bresenoldeb ysgol plentyn am nifer o resymau, gan gynnwys os oes problemau gyda:

• bwlio
• trefniadau tai neu ofal
• teithio i'r ysgol ac oddi yno
• gwaith ac arian
• problemau eraill yn y cartref neu'r ysgol

Os yw eich plentyn yn absennol am unrhyw un o'r rhesymau hyn, dylech drafod y rhain gydag ysgol eich plentyn. Bydd hyn yn helpu'r ysgol i ddeall y rheswm dros absenoldeb, cynnig cymorth a sicrhau bod y gofrestr yn cael ei chodio'n gywir. Gall yr ysgol archwilio cefnogaeth i'ch plentyn a gall ystyried atgyfeiriadau i wasanaethau cymorth fel Tîm o Amgylch y Teulu lle bo hynny'n briodol.

Gall ysgol hefyd eich cyfeirio at y Tîm Diogelu a Phresenoldeb Ysgolion sy'n cefnogi teuluoedd a allai fod yn ei chael hi'n anodd sicrhau bod eu plant yn mynychu'r ysgol yn rheolaidd.

Mae hwn yn wasanaeth cymorth arbenigol sy'n helpu plant o oedran ysgol gorfodol a'u teuluoedd i gael y gorau o'r system addysg drwy fynychu'r ysgol yn rheolaidd. Gallant gynnig cyngor a chefnogaeth i'ch helpu chi a'ch plentyn i gael presenoldeb da yn yr ysgol.

Mae hysbysiad cosb yn un o'r ymyriadau sydd ar gael i hyrwyddo presenoldeb gwell i'r ysgol. Bydd plentyn sy'n  mynychu'r ysgol yn rheolaidd yn elwa mwy o'r cyfleoedd y mae'r ysgol yn eu darparu na phlentyn nad yw'n mynychu'r ysgol yn rheolaidd. Pan fodlonir yr amgylchiadau ar gyfer rhoi hysbysiad cosb, gellir rhoi hysbysiad cosb i riant y mae ei blentyn yn methu â mynychu darpariaeth ysgol/addysg amgen yn rheolaidd.

Mae hysbysiadau cosb yn berthnasol mewn perthynas â phlant sy'n oedran ysgol gorfodol. Felly ni chânt eu defnyddio ar gyfer plant oed meithrin neu ddisgyblion sydd mewn chweched dosbarth (blynyddoedd 12 a 13).

Os cyflwynir hysbysiad cosb, y gosb yw £60 os caiff ei thalu o fewn 28 diwrnod o dderbyn yr hysbysiad. Mae hyn yn codi i £120 os caiff ei dalu ar ôl 28 diwrnod ond o fewn 42 diwrnod o dderbyn yr hysbysiad.

Mae Hysbysiad Cosb Benodedig (FPN) yn ddirwy y gellir ei rhoi fel dewis arall yn lle erlyniad. Nid oes angen ymddangosiad llys arno ac nid yw'n arwain at gofnod troseddol. Mae talu Hysbysiad Cosb Benodedig yn galluogi'r rhiant/gofalwr i gyflawni'r cyfrifoldeb posibl am erlyn a chollfarn ddilynol o dan Adran 444 o Ddeddf Addysg 1996 (mae Adran 444 o'r Ddeddf Addysg yn cynnwys darpariaeth os yw plentyn o oedran ysgol gorfodol sy'n ddisgybl cofrestredig mewn ysgol yn methu â mynychu'r ysgol yn rheolaidd,  mae'r rhiant yn euog o drosedd).

Cyfrifoldeb yr ysgolion/darpariaethau amgen fydd gofyn i Gyngor Sir Caerfyrddin roi hysbysiad cosb. Bydd y ceisiadau hyn yn cael eu hystyried dim ond os oes tystiolaeth profedig o absenoldeb anawdurdodedig oherwydd yr amgylchiadau canlynol: -

• mae gan ddisgybl o leiaf 10 sesiwn (5 diwrnod ysgol) sydd wedi'u colli oherwydd absenoldebau anawdurdodedig yn ystod y tymor ysgol presennol.
• mae cyrraedd yr ysgol yn hwyr yn gyson, h.y. ar ôl i'r gofrestr gau (cod 'U'  fel yn y Ddogfen Canllawiau Codau Presenoldeb 2010).  Mae parhad at ddibenion y ddogfen hon yn golygu o leiaf 10 sesiwn o gyrraedd yn hwyr yn ystod y tymor ysgol presennol.

Nid oes rhaid i'r absenoldebau hyn fod yn olynol a gallant fod yn gyfuniad o'r uchod.

Sylwch y bydd presenoldeb cyffredinol y disgybl hyd yma ac amgylchiadau unigol yn cael eu hystyried cyn i unrhyw hysbysiad cosb gael ei gyflwyno.

Dim ond yr Awdurdod Lleol ddylai gyflwyno hysbysiadau cosb benodedig yn unol â'r Cod Ymddygiad.  

Os bydd Cyngor Sir Caerfyrddin yn derbyn cais  i gyflwyno hysbysiad cosb, bydd CCC yn adolygu'r holl waith papur a ddarperir a bydd swyddog awdurdodedig yn penderfynu a yw'n briodol rhoi hysbysiad cosb.

Mae hyn er mwyn sicrhau bod dull cyson yn cael ei ddefnyddio ar gyfer rhoi hysbysiadau cosb.

£60 os telir o fewn 21 diwrnod neu £120 os telir o fewn 28 diwrnod o dderbyn yr hysbysiad cosb yn ysgrifenedig.

Cyn unrhyw erlyniad, bydd yr Awdurdod Lleol wedi ceisio ymgysylltu â chi i wella presenoldeb eich plentyn a bydd llythyr rhybuddio wedi'i anfon yn amlinellu pryderon eich bod yn esgeuluso bodloni anghenion addysg eich plentyn drwy sicrhau presenoldeb rheolaidd yn yr ysgol.  Bydd y llythyr hefyd yn cynghori, oni bai eich bod yn gwneud darpariaeth o'r fath ar gyfer addysg eich plentyn, y byddwch yn cael eich galw gerbron yr Ynadon i ateb cwyn yn y mater. 

Mae methu â sicrhau presenoldeb rheolaidd plentyn yn yr ysgol y mae'n ddisgybl cofrestredig ynddi yn drosedd o dan Ddeddf Addysg 1996. Os cewch eich euogfarnu o dan Adran 444 (1) o'r Ddeddf, gall rhiant gael dirwy o hyd at £1000 am bob trosedd. Gall euogfarn o dan Adran 444 (1a) – sef y drosedd fwy difrifol pan fo rhiant yn caniatáu i blentyn fod yn absennol o'r ysgol heb awdurdodiad yn fwriadol - arwain at ddirwy o hyd at £2,500 a/neu 3 mis yn y carchar.