Archwiliadau, Arolygiadau ac Adroddiadau
Diweddarwyd y dudalen ar: 31/07/2023
O gofal cymdeithasol i ysgolion i iaith Gymraeg, gael gwybod sut gwasanaethau'r cyngor yn cael eu harchwilio a'u hasesu.
Mae’r Archwilydd Cyffredinol yn annibynnol ar y llywodraeth ac mae’n cael ei benodi gan Ei Mawrhydi y Frenhines. Mae’n arwain Swyddfa Archwilio Cymru ac mae’n atebol i Bwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus y Cynulliad Cenedlaethol.
Mae archwilwyr penodedig yr Archwilydd Cyffredinol yn gyfrifol am archwilio y rhan fwyaf o arian cyhoeddus sy’n cael ei wario yng Nghymru yn flynyddol, gan gynnwys y £15 biliwn o gyllid a drosglwyddir i Gymru’n flynyddol gan Senedd San Steffan. Caiff bron i £5.5 biliwn o’r cyllid hwn ei drosglwyddo gan Lywodraeth Cymru i lywodraeth leol ar ffurf grantiau cyffredinol a grantiau penodol. Mae llywodraeth leol yn codi £2.1 biliwn arall drwy dreth y cyngor a threthi busnes.
Yn ogystal ag ymgymryd ag archwilio ariannol, rôl yr Archwilydd Cyffredinol yw edrych ar sut mae cyrff cyhoeddus yn rheoli ac yn gwario arian cyhoeddus, gan gynnwys sicrhau gwerth am arian wrth gyflwyno gwasanaethau cyhoeddus. Nod Swyddfa Archwilio Cymru yw gwneud i arian cyhoeddus gyfrif, drwy hyrwyddo gwelliant fel bod pobl yng Nghymru yn elwa o wasanaethau cyhoeddus sy’n atebol ac sy’n cynnig y gwerth gorau posibl am arian. Mae hefyd yn ymroddedig i gasglu a rhannu arfer da ar draws y sector cyhoeddus yng Nghymru.
Estyn yw swyddfa Arolygiaeth Ei Mawrhydi dros Addysg a Hyfforddiant yng Nghymru. Cynulliad Cenedlaethol Cymru sy'n ariannu Estyn, ond maent yn annibynnol o’r Cynulliad. Diben Estyn yw arolygu ansawdd a safonau addysg a hyfforddiant yng Nghymru. Maent yn gyfrifol am arolygu:
- Ysgolion a lleoliadau meithrin
- Ysgolion cynradd
- Ysgolion uwchradd
- Ysgolion arbennig
- Unedau cyfeirio disgyblion
- Ysgolion annibynnol
- Addysg bellach
- Colegau arbenigol annibynnol
- Dysgu oedolion yn y gymuned
- Gwasanaethau addysg awdurdodau lleol ar gyfer plant a phobl ifanc
- Addysg a hyfforddiant athrawon
- Dysgu yn y gwaith
- Cwmnïau gyrfaoedd
- Ac addysg i droseddwyr
Nhw yw'r rheoleiddiwr annibynnol gofal cymdeithasol a gofal plant yng Nghymru. Maent yn cofrestru, arolygu a gweithredu i wella ansawdd a diogelwch gwasanaethau er llesiant pobl Cymru.
Nhw:
- yn cyflawni swyddogaethau ar ran Gweinidogion Cymru
- yn penderfynu pwy all ddarparu gwasanaethau
- yn arolygu ac yn gyrru gwelliant mewn gwasanaethau a reoleiddir a gwasanaethau cymdeithasol awdurdodau lleol
- yn cynnal adolygiadau thematig o wasanaethau gofal cymdeithasol
- yn cymryd camau gweithredu er mwyn sicrhau bod gwasanaethau'n bodloni gofynion deddfwriaethol a rheoleiddiol
- yn archwilio pryderon a leisir ynglŷn â gwasanaethau a reoleiddir
Prif nod Comisiynydd y Gymraeg, corff annibynnol a grëwyd yn unol â Mesur y Gymraeg (Cymru) 2011, yw hybu a hwyluso defnyddio’r Gymraeg. Gwneir hyn drwy ddwyn sylw i’r ffaith bod statws swyddogol i’r Gymraeg yng Nghymru a thrwy osod safonau ar sefydliadau. Bydd hyn, yn ei dro, yn arwain at sefydlu hawliau i siaradwyr Cymraeg.
Bydd dwy egwyddor yn sail i’r gwaith:
- Ni ddylid trin y Gymraeg yn llai ffafriol na’r Saesneg yng Nghymru
- Dylai personau yng Nghymru allu byw eu bywydau drwy gyfrwng y Gymraeg os ydynt yn dymuno gwneud hynny.
Mae swyddogaethau Comisiynydd y Gymraeg yn cynnwys:
- Hybu defnyddio'r Gymraeg
- Hwyluso defnyddio'r Gymraeg
- Gweithio tuag at sicrhau nad yw'r Gymraeg yn cael ei thrin yn llai ffafriol na'r Saesneg drwy osod dyletswydd ar rai sefydliadau i gydymffurfio â safonau’n ymwneud â’r Gymraeg
- Cynnal ymholiadau i faterion sy'n ymwneud â swyddogaethau'r Comisiynydd
- Ymchwilio i ymyrraeth â rhyddid unigolyn i ddefnyddio'r Gymraeg.
Cyngor a Democratiaeth
Y Cyngor
Cynghorwyr, ACau ac ASau
- Eich Cynghorydd Sir
- Strategaeth Cyfranogiad y Cyhoedd a'r Cynllun Deiseb
- Lwfansau a buddiannau cynghorwyr
- Cynghorwyr Tref a Chymuned
- Aelodau Senedd Cymru
- Aelodau Seneddol
- Sut mae bod yn Gynghorydd
Adrannau'r Cyngor
Dweud eich dweud
- Prif Gynllun Teithio Llesol Y Tymbl
- Strategaeth Hamdden 2023-33 ymgynghoriad cymunedol
- Ymgynghoriad ar y gyllideb 2024
- Polisi Dyrannu Tai Cymdeithasol
- Strategaeth Leol ar gyfer Perygl Llifogydd 2024-2030
- Asesiad Rheoliadau Cynefinoedd ar gyfer yr Ail Gynllun Datblygu Lleol Diwygiedig Adneuo 2018-2033
- Arfarniad Cynaliadwyedd Integredig ar gyfer yr Ail Gynllun Datblygu Lleol Diwygiedig Adneuo 2018-2033
- Strategaeth y Rhaglen Moderneiddio Addysg
- Strategaeth Cyfleusterau Cyhoeddus Sir Gaerfyrddin
- Creu Sir Gaerfyrddin Ddigidol
- Holiadur Preswylwyr Sir Gâr 2023
- Ymgynghoriad ynghylch Polisi Plant sy'n Codi'n 4 Oed Ysgolion Cynradd 2025/26
- Polisi codi tâl am wasanaethau gofal cymdeithasol
Pwyllgorau a Chyfarfodydd
- Agendâu a chofnodion
- Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio
- Dyddiadur y Cyngor
- Pwyllgor Gwasanaethau Democrataidd
- Y Cabinet
- Penderfyniadau swyddogion
- Blaengynlluniau Waith
- Pwyllgor Cynllunio
- Craffu
- Pwyllgor Safonau
- Cyngor Ymgynghorol Sefydlog dros Addysg Grefyddol (CYSAG)
Strategaethau a chynlluniau
Y Cyllideb y Cyngor
Cyllideb y Cyngor
- Crynhoad Cyllideb
- Datganiad Cyfrifon
- Cronfa Bensiwn Dyfed
- Ein Rhanbarth ar Waith (ERW)
- Bargen Ddinesig Bae Abertawe
- Ffyrdd syml i arbed arian i'r Cyngor
Perfformiad y Cyngor
- Rheoli Perfformiad
- Archwiliadau, Arolygiadau ac Adroddiadau
- Y Ddeddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol
- Adroddiad Blynyddol y Cyngor 2022-23
Hysbysiadau cyhoeddus
Canllawiau Brexit
Iaith Gymraeg
Carbon Sero-net
Cydraddoldeb ac Amrywiaeth
Cyfamod Lluoedd Arfog
Etholiadau a Phleidleisio
- Etholiadau Lleol 2022
- Pleidleisio
- Bod yn gymwys i bleidleisio
- Sut mae pleidleisio?
- Newidiadau i bleidleisio drwy'r post a phleidleisio drwy ddirprwy
- Cofrestru i bleidleisio
- Diweddaru eich manylion ar y Gofrestr Etholiadol
- Diweddariad blynyddol o'r gofrestr pleidleiswyr
- Sut i optio allan o'r gofrestr agored
- Gweld y Gofrestr Etholiadol
- Is-etholiadau
- Fy Un Agosaf - Gwybodaeth etholiadol
- Etholiadau Senedd Cymru
- Etholiadau'r Comisiynydd Heddlu a Throseddu 2024
- Etholiad Cyffredinol Seneddol 2019
- Help i Bleidleiswyr Anabl
- Adolygiad o Ffiniau Seneddol
- Prawf Adnabod Pleidleisiwr
- Adolygiad Cymunedol 2023
- Adolygiad o Ddosbarthau Pleidleisio a Mannau Pleidleisio
- Recriwtio ar gyfer etholiadau
Mwy ynghylch Cyngor a Democratiaeth